Aleksandr Dmitrijewicz Szuwajew (ros. Алекса́ндр Дми́триевич Шува́ев; ur. 26 listopada?/8 grudnia 1886 w Nowoczerkasku, zm. grudzień 1943) był rosyjskim oraz radzieckim wojskowym, pełniącym funkcję komandarma 2 rangi oraz będącym podpułkownikiem w armii Imperium Rosyjskiego. Był synem Dmitrija Szuwajewa, ministra wojny tegoż imperium.
Życiorys
Od 1904 roku służył w wojsku jako zawodowy oficer armii carskiej, osiągając stopień podpułkownika. Brał udział w I wojnie światowej. Po rewolucji październikowej, 5 grudnia 1918 roku, został zmobilizowany do Armii Czerwonej, gdzie objął stanowisko szefa sztabu Dywizji Pietrogradzkiej. Następnie pełnił funkcję szefa sztabu Północnej Grupy Frontu Zachodniego. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej był szefem sztabu 4 Armii od 18 czerwca do 31 lipca 1920 roku, a po kontuzji Siergiejewa, przejął dowództwo nad 4 Armią od 31 lipca do 17 października 1920 roku. Pełnił również rolę szefa sztabu 4 Armii od 1 do 18 listopada 1920 roku, prowadząc operację na Wilno i Grodno.
W ramach operacji warszawskiej jego armia zajęła Łomżę, Ostrołękę i dotarła na linię Wisły na północny zachód od Warszawy. Jego dowodzenie okazało się nieudolne, co spowodowało rozciągnięcie dywizji Armii na szerokim froncie i utratę dróg zaopatrzenia. Pod Ciechanowem jego sztab został zniszczony, co doprowadziło do utraty radiostacji i łączności z Frontem Zachodnim w Mińsku. Brak komunikacji skutkował działaniami niezgodnymi z rozkazami Michaiła Tuchaczewskiego. Po otrzymaniu informacji o polskiej ofensywie, wydał rozkaz odwrotu, a następnie porzucił swoje wojska, uciekając ze sztabem do Wilna. 4 Armia poniosła ogromne straty, a większość jej żołnierzy została internowana w Prusach Wschodnich.
Po odbudowie 4 Armii przez Tuchaczewskiego we wrześniu 1920 roku, Szuwajew został ponownie mianowany na dowódcę armii, mając za zadanie odzyskanie Brześcia nad Bugiem z rąk Polaków. Nie zdołał jednak wykonać tego zadania, doznając porażki, a jego kwatera została rozbita 26 września 1920 roku. Po raz kolejny opuścił wojsko, udając się na tyły.
Po niepowodzeniach na polskim froncie, pełnił funkcję szefa sztabu Frontu Turkiestańskiego, a także szefa sztabu Bucharskiej Armii Czerwonej oraz szefa sztabu Piotrogradzkiego OW.
W 1937 roku został aresztowany za tzw. „antysowiecką agitację”, sądzony i skazany na 8 lat obozu (łagru), gdzie odbywał karę w Komi w Autonomicznej Republice ZSRR. W związku z ciężką chorobą, został zwolniony z łagru 21 października 1943 roku, jednak przeżył jedynie dwa miesiące.
Został rehabilitowany 20 października 1956 roku.
Bibliografia
J. Odziemkowski, Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919 – 1920, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2004.
