Aleksandr Siemionowicz Swanidze (gruz. ალექსანდრე სვანიძე, ur. 1886 (według niektórych źródeł w 1884) w wiosce Badżi w guberni kutaiskiej, zmarł 20 sierpnia 1941) był gruzińskim działaczem bolszewickim oraz historykiem.
Życiorys
Urodził się w rodzinie arystokratycznej, był bratem Jekatieriny Swanidze, pierwszej żony Stalina, z którym utrzymywał bliskie relacje. Ukończył szkołę średnią w Tbilisi, a w 1903 roku dołączył do partii bolszewickiej SDPRR. W latach 1905-1910 prowadził działalność komunistyczną w Tbilisi, używając pseudonimu „Alosza”. W 1910 roku emigrował, a następnie ukończył studia na Wydziale Historyczno–Filologicznym Uniwersytetu w Jenie. Powrócił do kraju w 1916 roku, a do 1919 pracował w Tbilisi jako wykładowca. W latach 1920-1921 pełnił funkcję pomocnika szefa wydziału Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych RFSRR. W 1921 roku został ludowym komisarzem oświaty Gruzińskiej SRR, a od 1921 do grudnia 1922 roku był ludowym komisarzem finansów Gruzińskiej SRR. Następnie działał jako ludowy komisarz finansów ZFSRR oraz członek Kolegium Ludowego Komisariatu Finansów ZSRR. W 1924 roku został przedstawicielem handlowym ZSRR w Niemczech, a później generalnym agentem Ludowego Komisariatu Finansów ZSRR w Berlinie. W latach 1928-1929 był przewodniczącym Zarządu Spółki Akcyjnej „Eksportmarganiec”, a od 1930 do grudnia 1931 roku zajmował stanowisko zastępcy przedstawiciela handlowego ZSRR w Niemczech. Od grudnia 1931 do 1937 roku pełnił funkcję przewodniczącego Zarządu Wniesztorgbanku ZSRR oraz redaktora pisma „Wiestnik Adiewniej Istorii” Akademii Nauk ZSRR, a także zastępcy przewodniczącego Zarządu Banku Państwowego ZSRR.
23 grudnia 1937 roku został aresztowany w trakcie wielkiej czystki, a 4 grudnia 1940 roku Wojskowe Kolegium Sądu Najwyższego ZSRR skazało go na karę śmierci. Postawiono mu zarzuty, że w 1922 roku został zwerbowany przez Sokolnikowa i dołączył do nacjonalistycznego ugrupowania w Gruzji, a w 1929 roku związał się z antyradzieckimi organizacjami prawicowymi. W 1932 roku miał nawiązać antyradzieckie kontakty z Sokolnikowem, któremu rzekomo zezwolił na udział w działalności antyradzieckiej. 23 stycznia 1941 roku jego karę zamieniono na 15 lat pozbawienia wolności, jednak 20 sierpnia 1941 roku na plenum Sądu Najwyższego ZSRR przywrócono wyrok z 4 grudnia 1940 – rozstrzelanie, które wykonano tego samego dnia. 5 marca 1943 roku stracono także jego żonę. 19 stycznia 1956 roku został pośmiertnie zrehabilitowany.
Bibliografia
Сванидзе Александр Семенович. Воспоминания о ГУЛАГе. (ros.)
Сванидзе Александр Семёнович. Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898 – 1991. (ros.)
1941: Alexander Svanidze, Stalin’s brother-in-law. ExecutedToday.com, 2013-08-20. (ang.)
Córka Stalina. „Jego słowo decydowało o ludzkim życiu.” Menway, 2017-05-04.
