Aleksandr Pietrowicz Sumarokow
Aleksandr Pietrowicz Sumarokow (Александр Петрович Сумароков, ur. 25 listopada 1717 roku w majątku szlacheckim w pobliżu Wildsmanstrand w Finlandii, zm. 12 października 1777 roku w Moskwie) był rosyjskim pisarzem, dramaturgiem i poetą, a także wolnomularzem.
Pochodził z dawnej rodziny szlacheckiej, a jego ojciec pełnił funkcję oficera oraz tajnego doradcy na dworze carskim.
W młodości Sumarokow został przyjęty do Szlacheckiego Korpusu Lądowego, gdzie zakończył służbę w 1740 roku. Była to elitarna jednostka, mająca na celu kształcenie wyższych urzędników państwowych. Sumarokow został adiutantem hrabiego Gołowkina, a po objęciu tronu przez imperatorową Elżbietę – adiutantem hrabiego Razumowskiego, u którego pracował przez 10 lat.
Od najmłodszych lat Sumarokow wyrażał swoje silne zainteresowanie sztuką teatralną. W 1756 roku objął stanowisko dyrektora nowo powstałego Teatru Rosyjskiego, z entuzjazmem realizując swoje obowiązki. Od 1759 roku wydawał periodyk „Pracowita pszczoła” (Трудолюбивая пчела), który był pierwszym w Rosji czasopismem literackim. Publikowane były w nim m.in. rosyjskie przekłady utworów Horacego, Woltera oraz Jonathana Swifta.
Sumarokow jest uznawany za twórcę nowoczesnej dramaturgii w języku rosyjskim. Jego twórczość, pod względem literackim, mieści się w ramach konwencji klasycystycznych. Choć obecnie jest znana głównie literaturoznawcom, w XVIII wieku cieszyła się dużą popularnością. Tworzył zarówno tragedie, jak i komedie, a wśród współczesnych zdobył uznanie dzięki komediom, wzorując się na teatrze francuskim, co przyczyniło się do jego określenia jako „Molier Północy”. Sumarokow był także autorem blisko 400 bajek oraz ponad 130 pieśni miłosnych.
Sumarokow napisał również libretto do pierwszej opery w języku rosyjskim pt. Kefalos i Prokris. Jak przystało na epokę, jej fabuła była związana z mitologią, a muzykę do tekstu Sumarokowa skomponował Francesco Araja, włoski kompozytor działający w Rosji w latach 1735–1762.
W swoich pracach głosił klasycystyczną prostotę stylu oraz jasność języka poetyckiego. Miał także silny konflikt z Łomonosowem, któremu zarzucał nadmierny patos oraz napuszoną retorykę. W 1774 roku napisał rozprawę dydaktyczno-teoretyczną pt. Pouczenie dla chcących zostać pisarzami (Наставление хотящим быть писателями), w której w formie wierszowanej przedstawia swoje postulaty dotyczące poetyki. Do rozprawy dołączył dwie epistoły, które napisał znacznie wcześniej, w 1747 roku: O języku oraz O rymotwórstwie.
W 1769 roku Sumarokow był zmuszony opuścić Petersburg i osiedlić się w Moskwie, ponieważ naraził się carycy Katarzynie II. Ostatnie lata spędził w biedzie, co było efektem długów oraz nieuleczalnego nałogu alkoholizmu. Zmarł w samotności 12 października (1 października według starego stylu) 1777 roku i został pochowany w Monasterze Dońskim.
Ważniejsze utwory
Tragedie:
- Choriew (Хорев), 1747
- Hamlet (Гамлет), 1748
- Dymitr Samozwaniec (Лжедмитрий), 1771
- Mścisław (Мстислав), 1774
Komedie:
- Pressotinus (Прессотинус), 1750
- Potwory (Чудовища), 1750
- Opiekun (Опекун), 1765
- Kłótnice (Вздорщицы), 1772
- Rogacz z urojenia (Роговец по воображении), 1772
Libretto operowe:
- Kefalos i Prokris, 1755
Liryka miłosna: ody, pieśni, eklogi, idylle.
Satyry, bajki, epigramaty
Traktat teoretyczny:
Pouczenie dla chcących zostać pisarzami (Наставление хотящим быть писателями), 1774
