Aleksandr Nikołajewicz Sokurow, ros. Алекса́ндр Никола́евич Соку́ров (urodzony 14 czerwca 1951 roku w Podorwisze, w obwodzie irkuckim) to rosyjski reżyser oraz scenarzysta filmowy. Jest laureatem Złotego Lwa na 68. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji za swoją adaptację Fausta (2011).
Życiorys
Dzieciństwo Sokurowa upłynęło na podróżach po Rosji, gdyż jego rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania w związku z pracą ojca, który był oficerem wojskowym. Ukończył studia z zakresu historii na uniwersytecie w Niżnym Nowogrodzie i już w trakcie nauki postanowił, że chce związać swoje życie z kinem. W 1975 roku przeprowadził się do Moskwy, aby rozpocząć naukę w WGIK, wówczas jednej z najbardziej renomowanych szkół filmowych w Rosji. W trakcie studiów nawiązał współpracę ze scenarzystą Jurijem Arabowem, co miało kluczowe znaczenie dla jego przyszłej kariery.
Podczas studiów Sokurow stworzył kilka krótkometrażowych filmów, które jednak nie zyskały uznania w oczach wykładowców, często określanych jako próby „uformowane”, ale nigdy „obiecujące”. Ostatecznie doszło do konfliktu z nauczycielami, co skutkowało jego decyzją o porzuceniu szkoły. W czasie nauki na WGIK poznał również Andrieja Tarkowskiego, który jako jeden z pierwszych dostrzegł talent Sokurowa i wróżył mu świetlaną przyszłość w branży filmowej. Dzięki wsparciu Tarkowskiego, młody reżyser rozpoczął pracę w Lenfilm, drugim co do wielkości studiu filmowym w Rosji.
W 2018 roku otrzymał medal Per Artem ad Deum, przyznawany przez Papieską Radę ds. Kultury.
Wybrana filmografia
- 1987: Smutna obojętność (Skorbnoye beschuvstviye)
- 1987: Moskiewska elegia (Moskovskaya elegiya)
- 1988: Dni zaćmienia (Dni zatmeniya)
- 1989: Uratuj i zachowaj (Spasi i sokhrani)
- 1990: Drugi krąg (Krug vtoroj)
- 1992: Kamień (Kamen)
- 1995: Duchowe głosy (Dukhovnye golosa. Iz dnevnikov voyny. Povestvovanie v pyati chastyakh)
- 1997: Matka i syn (Mat i syn)
- 1999: Moloch (Molokh)
- 2001: Cielec (Telets)
- 2002: Rosyjska arka (Russkiy kovcheg)
- 2003: Ojciec i syn (Otets i syn)
- 2005: Słońce (Solntse)
- 2007: Aleksandra
- 2011: Faust – Złoty Lew na 68. MFF w Wenecji
- 2015: Frankofonia (Francofonia)
