Aleksandr Łukicz Ptuszko (ros. Алекса́ндр Луки́ч Пту́шко, ur. 19 kwietnia 1900, zm. 6 marca 1973) był radzieckim reżyserem filmowym, scenarzystą, animatorem oraz pionierem filmu kukiełkowego i trikowego. W 1969 roku otrzymał tytuł Ludowego Artysty ZSRR. Uznawany jest za „ojca radzieckiego filmu kukiełkowego”.
Życiorys
Swoją karierę artystyczną rozpoczął w 1927 roku jako projektant lalek. Początkowo tworzył krótkie filmy z komicznymi postaciami, które ukazywały życie w ZSRR (m.in. Rozprawa na stadionie, Pan domu), a następnie zajął się adaptacją klasycznych dzieł literackich, w tym utworów A. Puszkina (takich jak Bajka o rybaku i rybce, Bajka o carze Sałtanie, Rusłan i Ludmiła).
Największą popularność zdobył w 1935 roku, wyreżyserowując pierwszy na świecie pełnometrażowy film kukiełkowy pt. Nowy Guliwer, który powstał na podstawie powieści Jonathana Swifta. W jego filmografii znajdują się również baśnie takie jak Złoty kluczyk (1939), Czarodziejski kwiat (1946), Sadko (1953) oraz Rusłan i Ludmiła.
Zmarł i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.
Wybrana filmografia
Reżyseria
- 1972: Rusłan i Ludmiła
- 1966: Bajka o carze Sałtanie
- 1964: Bajka o zmarnowanym czasie
- 1961: Szkarłatne żagle
- 1956: Trójgłowy smok
- 1953: Sadko
- 1948: Trzy spotkania
- 1946: Czarodziejski kwiat
- 1939: Złoty kluczyk
- 1938: Weseli muzykanci
- 1937: Lis i wilk
- 1937: Bajka o rybaku i rybce
- 1936: Rzepka
- 1935: Nowy Guliwer
Scenariusz
- 1972: Rusłan i Ludmiła
- 1967: Wij
- 1966: Bajka o carze Sałtanie
- 1938: Weseli muzykanci
- 1937: Bajka o rybaku i rybce
- 1936: Rzepka
- 1935: Nowy Guliwer
Nagrody
- 1935: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji (nagroda za najlepszy program filmowy za film Nowy Guliwer)
- 1946: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes (Nagroda Jury dla najlepszego koloru za film Czarodziejski kwiat)
- 1947: Nagroda Państwowa ZSRR za film Czarodziejski kwiat
- 1953: 14. MFF w Wenecji (Srebrny Lew za film Sadko)
- 1956: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Jugosławii (Honorowy dyplom reżysera za film Złoty kluczyk)
- 1958: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Edynburgu (Dyplom Honorowy za film Ilja Muromiec)
- 1965: Międzynarodowy Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Gotwaldowie (Nagroda dla reżysera za film Skazka o potierjannom wriemieni)
- 1968: Wszechzwiązkowy Festiwal Filmowy w Leningradzie (Nagroda za film Bajka o carze Sałtanie)
- 1976: Międzynarodowy Festiwal filmów dla dzieci w Salerno (Specjalna nagroda jury za film Rusłan i Ludmiła)
Odznaczenia
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy (dwukrotnie, w tym w 1944)
- Order Znak Honoru
- Medal 800-lecia Moskwy
- Medal 100-lecia urodzin Lenina
- Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
