Aleksandr Lwowicz Potapow (ros. Александр Львович Потапов, ur. 3 września?/15 września 1818 w Ziemlansku, zm. 2 października?/14 października 1886 w Petersburgu) – był rosyjskim wojskowym, który w latach 1874-1876 pełnił funkcję naczelnika III Oddziału Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości oraz dowódcy Samodzielnego Korpusu Żandarmów.
Życiorys
Pochodził z rodziny szlacheckiej z Woroneża. W 1849 roku, jako adiutant generała-feldmarszałka Iwana Paskiewicza, uczestniczył w tłumieniu powstania węgierskiego. Walczył również w wojnie krymskiej, biorąc udział w nieudanym oblężeniu Silistry, prowadzonej przez armię dunajską. W 1857 roku zasiadał w komisji zajmującej się badaniem problemów związanych z nieporządkami oraz nadużyciami w zaopatrzeniu armii krymskiej i południowej.
W latach 1860-1861 był oberpolicmajstrem Moskwy, a następnie do 1864 roku pełnił funkcję naczelnika Samodzielnego Korpusu Żandarmów oraz tymczasowo kierował III Oddziałem Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości. Po tym okresie do 1864 roku był naczelnikiem sztabu zarówno Samodzielnego Korpusu Żandarmów, jak i III Oddziału Kancelarii. W latach 1864–1868 sprawował funkcję pomocnika generał-gubernatora wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego i mińskiego. W 1868 roku został generał-gubernatorem wileńskim, gdzie złagodził politykę rusyfikacji obszarów litewskich i białoruskich, wprowadzając jedynie rosyjskie prawodawstwo, sądownictwo oraz szkoły ludowe na podległym terenie, a także kontynuował budowę kolei. Jego działania były krytykowane, a on sam oskarżany o sprzyjanie Polakom.
W latach 1874–1876 kierował III Oddziałem oraz Oddzielnym Korpusem Żandarmów.
Życie prywatne
Jego żoną była Jekatierina Wasiljewna Oboleńska (1820–1871). W czasie, gdy Aleksandr Potapow był generał-gubernatorem wileńskim, jego żona aktywnie angażowała się w działalność dobroczynną. W 1871 roku zaraziła się cholerą, odwiedzając chorych w wileńskim szpitalu, co doprowadziło do jej śmierci. W celu upamiętnienia jej osoby, Aleksandr Potapow zbudował w Wilnie, w pobliżu letniego pałacu gubernatorów, cerkiew św. Katarzyny.
