Aleksandr Nikołajewicz Panczenko, po rosyjsku Александр Николаевич Панченко (urodzony 5 października 1953 w Czelabińsku, zmarł 19 maja 2009 w Kazaniu) – był rosyjskim szachistą oraz trenerem szachowym, który uzyskał tytuł arcymistrza w 1980 roku. Z wykształcenia był inżynierem ekonomistą.
Kariera szachowa
Regularnie brał udział w półfinałach indywidualnych mistrzostw Związku Radzieckiego. Jego istotne osiągnięcia w szachach zaczęły się w połowie lat 70. XX wieku. W 1977 roku zajął pierwsze miejsce ex aequo (wraz z Władimirem Sawonem) w Lublinie. W 1978 roku zdobył złoty medal w młodzieżowych mistrzostwach ZSRR (do 26 lat), które odbyły się w Wilnie, pokonując m.in. Siergieja Dołmatowa, Wiktora Gawrikowa, Lwa Psachisa oraz Artura Jusupowa. W 1979 roku zdobył tytuł mistrza RFSRR w Swierdłowsku. Największym sukcesem indywidualnym był jego triumf w XIV Memoriale Michaiła Czigorina w Soczi w 1980 roku, gdzie wyprzedził takie sławy jak Jurij Bałaszow, Eugenio Torre, Rafaela Waganjana, Jewgienija Swiesznikowa oraz Witalija Cieszkowskiego.
W 1982 roku odniósł zwycięstwo w dwóch turniejach, które miały miejsce w Hradcu Králové i Pradze, oraz zajął drugie miejsce (za Attilą Grószpéterem) w Płowdiwie. Rok później, w 1983 roku, zajął trzecie miejsce (za Walerijem Czechowem i Josifem Dorfmanem, wspólnie z Leonidem Judasinem) w Memoriale Aleksandra Kotowa we Lwowie. W latach 90. zdobył wiele pierwszych miejsc w turniejach otwartych, w tym w Bratysławie (1991, ex aequo z Richardem Biolkiem), Schwäbisch Gmünd (1993, ex aequo z Jewginijem Ragozinem, Wiktorem Kuporosowem, Siergiejem Kaliniczewem, Aleksiejem Suetinem oraz Aleksandrem Budnikowem), Würzburgu (1994), Münsterze (1994, ex aequo z m.in. Jānisem Klovānsem, Aleksandrem Oniszczukiem, Władimirem Bagirowem i Dariusem Ruželė) oraz Rondzie (1998). Swoje sukcesy kontynuował niemal do chwili śmierci, a w 2008 roku zajął jedno z czołowych miejsc w mistrzostwach Tatarstanu.
W 1981 roku był jednym z inicjatorów powstania Wszechrosyjskiej Szachowej Szkoły Arcymistrzów w Czelabińsku. Wśród jego wychowanków znaleźli się m.in. Alisa Gallamowa, Swietłana Prudnikowa, Maksim Sorokin, Siergiej Rublewski, Michaił Ułybin oraz Artiom Timofiejew.
Najwyższy ranking w swojej karierze uzyskał 1 stycznia 1981 roku, osiągając 2530 punktów, co pozwoliło mu zająć 51-58 miejsce na światowej liście FIDE, a także 25-27 miejsce wśród szachistów radzieckich.
Przypisy
Bibliografia
W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, tom II, Warszawa 1987, str. 858
ChessBase Megabase 2009
The Cruellest Month – three respected player pass (ang.)
