Aleksandr Jakowlewicz Orłow (ur. 25 marca?/6 kwietnia 1880 w Smoleńsku, zm. 28 stycznia 1954 w Kijowie) był rosyjskim i radzieckim astronomem, który zalicza się do grona pionierów nowoczesnej geodynamiki.
Życiorys
W latach 1894-1898 uczęszczał do gimnazjum w Woroneżu, a następnie, w latach 1898-1902, studiował na wydziale matematyczno-fizycznym Uniwersytetu w Sankt-Petersburgu. Po ukończeniu studiów z wyróżnieniem, kontynuował edukację na Sorbonie, w Lund (gdzie studiował razem z Carlem Charlierem) oraz w Getyndze. W latach 1905–1906/7 pracował w obserwatorium w Tartu.
W 1915 roku obronił pracę doktorską zatytułowaną Wyniki obserwacji księżycowo-słonecznych deformacji Ziemi. Pełnił funkcję dyrektora obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu w Odessie w latach 1913–1934.
Orłow był również profesorem i dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Kijowskiego. W latach 1920–1923 był akademikiem Ukraińskiej Akademii Nauk (NASU). W 1924 roku zaproponował utworzenie w Połtawie obserwatorium grawimetrycznego, które miało na celu badania grawimetryczne Ukrainy, analizę deformacji pływowych Ziemi i zaburzeń polarnych. Obserwatorium zostało założone w 1926 roku.
W latach 1934-1938 pracował w Instytucie Astronomicznym im. Sternberga, a w latach 1944-1949 oraz 1951-1952 pełnił funkcję dyrektora Głównego Obserwatorium Astronomicznego Akademii Nauk Ukraińskiej SRR (NASU).
W 1939 roku, po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną, współpracował z polskimi astronomami zatrudnionymi w lwowskim obserwatorium, podejmując działania mające na celu ochronę tej instytucji przed planowaną likwidacją przez władze sowieckie.
Jego zainteresowania naukowe obejmowały szeroki zakres tematów, w tym astrometrię, sejsmometrię, grawimetrię oraz magnetometrię. Prowadził również badania dotyczące ruchu biegunów Ziemi (na jego nagrobku na cmentarzu Łukianowskim w Kijowie znajduje się diagram ilustrujący ruch bieguna Ziemi w latach 1942-1947).
Był żonaty i miał sześcioro dzieci; jego syn, Boris (1906-1963), pracował w obserwatorium w Pułkowie, gdzie zajmował się astrometrią.
Planetoida (2724) Orlov została nazwana na jego cześć.
Przypisy
Bibliografia
М.J.М.J. Wolanska М.J.М.J., W.G.W.G. Karietnikow W.G.W.G., О.J.О.J. Mandel О.J.О.J., Александр Яковлевич Орлов: научная деятельность [online], Астронет, 8 kwietnia 2005 (ros.).
Alexander A. Gurshtein: Orlov, Alexander Yakovlevich. W: Thomas Hockey (red.): Biographical Encyclopedia of Astronomers. Springer, 2014, s. 1628-1629. ISBN 978-1-4419-9916-0. (ang.).
