Aleksandr Matwiejewicz Matrosow
Aleksandr Matwiejewicz Matrosow (ros. Александр Матвеевич Матросов, ukr. Олександр Матвійович Матросов) urodził się 5 lutego 1924 roku w Jekaterynosławiu, a zmarł 27 lutego 1943 roku w Czernuszkach, niedaleko Pskowa. Był żołnierzem piechoty Armii Czerwonej oraz Bohaterem Związku Radzieckiego, który zyskał sławę dzięki swoim bohaterskim czynom podczas walki o Czernuszki, gdzie według radzieckiej propagandy zasłonił własnym ciałem gniazdo karabinu maszynowego.
Życiorys
Dzieciństwo
Urodził się w Jekaterynosławiu, jednak w młodym wieku stracił oboje rodziców i wychowywał się w sierocińcach w rejonie Uljanowska. Jak podają niektóre źródła, był Baszkirem o imieniu Szakirian Junusowicz Muchamedianow (baszk. Мөхәмәтйәнов Шакирйән Юныс улы), który przyszedł na świat we wsi Kunakbajewo w Baszkirskiej ASRR. Nazwisko Matrosow przyjął po ucieczce z domu. Po ukończeniu siedmiu klas pracował jako asystent nauczyciela w Ufie.
Przebieg służby
W wrześniu 1942 roku wstąpił do szkoły piechoty w Krasnym Chołmie, a już w styczniu 1943 roku trafił na Front Kaliniński, gdzie służył w 2. batalionie strzeleckim 91 Syberyjskiej Samodzielnej Brygady im. Józefa Stalina.
Oficjalna wersja śmierci
Zgodnie z oficjalnymi informacjami, 27 lutego 1943 roku jego batalion otrzymał rozkaz ataku na silny punkt oporu niemieckiego w okolicach wsi Czernuszki. Wieś otaczał las, a po dotarciu do jego skraju okazało się, że dostęp do wsi jest zablokowany przez trzy punkty strzeleckie. Dwa z nich zostały szybko zneutralizowane, jednak trzeci okazał się najsilniejszy. W ramach zwiadów Aleksandr Matrosow i Piotr Ogurcow zostali wysłani do zbadania sytuacji, lecz Ogurcow został ciężko ranny. Ostatecznie Matrosow postanowił samodzielnie zaatakować pozycje wroga. Zakradł się do okopów z drugiej strony i rzucił dwa granaty. Karabin maszynowy, który ostrzeliwał przedpole wsi, na chwilę zamilkł, a następnie znów otworzył ogień z większą siłą. Matrosow, nie mając więcej granatów, postanowił rzucić się na lufę karabinu maszynowego, przyjmując na siebie serię pocisków. Działania Matrosowa umożliwiły batalionowi pokonanie oporu wroga i kontynuowanie ofensywy.
Ciało Matrosowa zostało pochowane na cmentarzu wojennym w Wielkich Łukach.
Legenda
Domniemany czyn bohaterstwa Aleksandra Matrosowa stał się symbolem odwagi, męstwa i miłości do ojczyzny. 19 czerwca 1943 roku otrzymał pośmiertnie Złotą Gwiazdę oraz tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. Został także odznaczony Orderem Lenina, który przyznawano automatycznie z powyższym tytułem.
Rosyjski historyk Borys Sokołow opisuje zjawisko „matrosowców”, czyli żołnierzy, którzy po śmierci Matrosowa starali się naśladować jego czyn, a także tych, którym przypisywano takie dążenia po śmierci: „Prawdopodobnie mamy do czynienia z rywalizacją jednostek i związków taktycznych, z których każdy pragnął mieć swojego Matrosowa. Mechanizm włączania w szeregi «matrosowców» był bardzo prosty; wystarczył do tego jakikolwiek oficer lub żołnierz, który zginął w pobliżu nieprzyjacielskiego umocnionego punktu ogniowego.”
Jednym z żołnierzy, Leonid Kondratiew, utrzymywał, że przeżył, naśladując „czyn Matrosowa”. Bardzo podobną historię przypisano Piotrowi Diernowowi, który zginął w 1945 roku w pobliżu Olsztyna. Inspirowany legendą Matrosowa, podobny czyn wykonał także Huang Jiguang, chiński „ochotnik” w czasie wojny koreańskiej.
W wielu miastach Rosji ulice i place noszą imię Matrosowa, a także wzniesiono mu liczne pomniki.
Kwestionowanie oficjalnej wersji śmierci
W 1991 roku rosyjski pisarz-batalista oraz weteran II wojny światowej Wiaczesław Kondratiew jako pierwszy zakwestionował oficjalną wersję śmierci Matrosowa, przedstawiając swoją wersję wydarzeń. Później dwóch uczestników ostatniej bitwy Matrosowa potwierdziło, że widzieli go na dachu niemieckiego bunkra, co podtrzymało opinię Kondratiewa.
Inne relacje sugerują, że Matrosow nie zasłonił lufy karabinu maszynowego, lecz będąc śmiertelnie ranny, padł u wylotu szybu wentylacyjnego bunkra. Załoga przerwała wtedy ogień, aby usunąć jego zwłoki, co wykorzystali nacierający czerwonoarmiści, zmuszając Niemców do odwrotu.
Obecnie oficjalna wersja śmierci Matrosowa jest szeroko kwestionowana przez historyków, w tym także rosyjskich. Sokołow zwraca uwagę, że fizycznie zasłonięcie lufy strzelającego karabinu maszynowego ludzkim ciałem jest niemożliwe.
Przypisy
Bibliografia
M. J. Broekmeyer: Stalin, the Russians, and Their War: 1941-1945. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 2004. ISBN 0-299-19594-5.
Borys Sokołow: Prawdy i mity wielkiej wojny ojczyźnianej 1941–1945. Kraków: Wydawnictwo Wingert, 2013, s. 420–424. ISBN 978-83-60682-40-1.
Mała Encyklopedia Wojskowa (K-Q). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
