Aleksandr Siergiejewicz Ksienofontow (ros. Александр Сергеевич Ксенофонтов; urodził się 29 sierpnia?/10 września 1895 roku w Petersburgu, zmarł 23 sierpnia 1966 roku w Moskwie) był radzieckim generałem porucznikiem oraz Bohaterem Związku Radzieckiego (1945).
Życiorys
Po ukończeniu dwuklasowej szkoły, pracował w manufakturze, a od 1913 roku służył w rosyjskiej armii, gdzie ukończył pułkową szkołę młodszych oficerów. W okresie od lutego 1915 do października 1917 walczył na frontach I wojny światowej, pełniąc rolę dowódcy plutonu i podoficera. W październiku 1917 roku dołączył do oddziału Czerwonej Gwardii w Kijowie, uczestnicząc w rewolucji październikowej. Następnie walczył w oddziałach czerwonych na Ukrainie, biorąc udział w likwidacji antykomunistycznych powstań w Bachmaczu i Konotopie. W 1919 roku został członkiem RKP(b). Od maja 1919 roku służył w Armii Czerwonej, brał udział w wojnie domowej w Rosji oraz ukończył kursy czerwonych dowódców w Symbirsku (obecnie Uljanowsk), a następnie walczył przeciwko Armii Białej Kołczaka. Przyczynił się do zdobycia Tobolska, Iszymu, Omska, Krasnojarska oraz przejęcia Irkucka przez bolszewików. Później uczestniczył w bitwach na Północnym Kaukazie przeciwko białym Siłom Zbrojnym Południa Rosji. W latach 1921-1923 studiował w wyższej zjednoczonej szkole wojskowej w Kazaniu, a następnie służył w jednostkach szkolnych w Kazaniu i Krasnodarze. W 1925 roku brał udział w tłumieniu antykomunistycznego powstania w Chasawiurcie.
W 1929 roku ukończył kursy „Wystrieł” i został zastępcą dowódcy pułku, a w 1931 roku objął dowództwo pułku w Północnokaukaskim Okręgu Wojskowym. Potem pełnił funkcję szefa sztabu 66. Dywizji Strzeleckiej oraz dowódcy 21. Dywizji Strzeleckiej. Od 1938 roku dowodził 43 Korpusem Piechoty 1 Armii Dalekiego Wschodu, gdzie brał udział w starciach z Japończykami na granicy z Mandżurią, w tym w walkach nad jeziorem Chasan.
W 1941 roku ukończył kursy doskonalenia kadry dowódczej, a 3 czerwca 1941 objął dowództwo 22 Korpusu Piechoty 11 Armii Nadbałtyckiego Specjalnego Okręgu Wojskowego. Na tym stanowisku, począwszy od 22 czerwca 1941 roku, uczestniczył w wojnie z Niemcami na Froncie Północno-Zachodnim. We wrześniu 1941 roku został zastępcą dowódcy 11 Armii Frontu Północno-Zachodniego, a w grudniu 1941 roku zastępcą dowódcy 60 Armii oraz 3 Armii Uderzeniowej Frontu Kalinińskiego; od marca 1942 roku pełnił obowiązki dowódcy tej armii. Od 27 kwietnia do października 1942 dowodził 53 Armią Frontu Północno-Zachodniego, a następnie został zastępcą dowódcy 16 Armii Frontu Zachodniego. Od listopada do grudnia 1942 był zastępcą dowódcy 20 Armii Frontu Zachodniego, a później dowódcą 8 Gwardyjskiego Korpusu Piechoty Frontu Zachodniego. Od maja do czerwca 1943 roku był zastępcą dowódcy 11 Gwardyjskiej Armii Frontu Zachodniego, od czerwca do września 1943 dowódcą 36 Gwardyjskiego Korpusu Piechoty, a od września do listopada 1943 ponownie zastępcą dowódcy 11 Gwardyjskiej Armii. Od 16 do 25 listopada 1943 był dowódcą 11 Gwardyjskiej Armii Frontu Zachodniego. W grudniu 1943 roku objął dowództwo 8 Gwardyjskiego Korpusu Pancernego na 1 Froncie Nadbałtyckim, a od stycznia do marca 1944 roku ponownie był zastępcą dowódcy 11 Gwardyjskiej Armii (tym razem na Froncie Nadbałtyckim). Od marca do maja 1944 roku był pomocnikiem dowódcy 1 Frontu Nadbałtyckiego, a od maja do sierpnia 1944 roku dowodził 2 Gwardyjskim Korpusem Pancernego 6 Gwardyjskiej Armii 1 Frontu Nadbałtyckiego. Od sierpnia 1944 roku do końca wojny dowodził 54 Korpusem Piechoty 2 Gwardyjskiej Armii na 1 Froncie Nadbałtyckim, a od stycznia 1945 roku w 43 Armii na 3 Froncie Białoruskim. 13 września 1941 roku został ranny w trakcie walk.
Uczestniczył w obronie Litwy, Łotwy oraz w obwodzie pskowskim i leningradzkim (w tym pod Ługą) w 1941 roku, w operacji toporiecko-chołmskiej oraz w walkach na południe od Rżewa w 1942 roku, a także w bitwach w obwodzie orłowskim i kurskim, wyzwalaniu Briańska oraz operacji newelskiej w 1943 roku. Brał udział w walkach o Witebsk, operacji białoruskiej na terenie obwodu witebskiego i Litwy w 1944 roku oraz w operacji wschodniopruskiej (w tym w szturmie na Królewiec) w 1945 roku. Jako zastępca dowódcy 1 Armii Czerwonego Sztandaru 1 Frontu Dalekowschodniego, uczestniczył w wojnie z Japonią latem 1945 roku. Po zakończeniu działań wojennych został dowódcą 87 Korpusu Piechoty na Dalekim Wschodzie, a od września 1947 do czerwca 1948 roku dowodził 1 Gwardyjskim Korpusem Piechoty w Moskiewskim Okręgu Wojskowym. Następnie został pomocnikiem dowódcy Uralskiego Okręgu Wojskowego. W latach 1950-1951 uczył się na wyższych kursach akademickich przy Wyższej Akademii Wojskowej, a od lutego 1951 do 29 kwietnia 1953 roku był pomocnikiem dowódcy Moskiewskiego Okręgu Wojskowego, po czym zakończył swoją służbę wojskową. Zmarł i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym.
Awanse
- kombrig (17 grudnia 1938)
- komdiw (20 lutego 1939)
- generał major (4 czerwca 1940)
- generał porucznik (17 listopada 1943)
Odznaczenia
- Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego (19 kwietnia 1945)
- Order Lenina (dwukrotnie, 21 lutego 1945 i 19 kwietnia 1945)
- Order Czerwonego Sztandaru (czterokrotnie, 22 lutego 1938, 22 lipca 1944, 3 listopada 1944 i 24 czerwca 1948)
- Order Kutuzowa I klasy (8 września 1945)
- Order Suworowa II klasy (27 sierpnia 1943)
- Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” (1938)
- Medal „Za zdobycie Królewca” (1945)
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1945)
- Medal „Za zwycięstwo nad Japonią” (1945)
- Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty” (1948)
Bibliografia
Biogram na stronie warheroes.ru (ros.) [dostęp 2019-03-21]
