Aleksandr Jurjewicz Kaleri (ros. Александр Юрьевич Калери; urodzony 13 maja 1956 w Jurmale, obecnie Łotwa) to rosyjski inżynier oraz kosmonauta.
Wykształcenie oraz praca zawodowa
W 1979 roku uzyskał dyplom w Moskiewskim Instytucie Fizyczno-Technicznym, gdzie jego specjalizacja dotyczyła dynamiki lotu. Po zakończeniu studiów rozpoczął pracę jako inżynier w głównym biurze konstrukcyjnym NPO Energia, biorąc udział w projektach związanych z stacją kosmiczną Mir.
W 1983 roku ukończył studia podyplomowe na tej samej uczelni w zakresie mechaniki płynów, gazu i plazmy.
Kariera astronauty
15 lutego 1984 roku dołączył do oddziału kosmonautów NPO Energia.
W październiku 1986 roku zakończył podstawowe szkolenie w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina.
W latach 1987-1992 brał udział w przygotowaniach do długotrwałego lotu na stację kosmiczną Mir. 21 grudnia 1987 roku, razem z Aleksandrem Wołkowem oraz Aleksandrem Szczukinem, był członkiem załogi rezerwowej podczas misji Sojuza TM-4. Następnie przez krótki czas odbywał szkolenia w załogach przygotowujących się do lotów Sojuz TM-7 (1988) i Sojuz TM-11 (1990). W maju 1991 roku, również z Aleksandrem Wołkowem oraz Timothym Mace z Wielkiej Brytanii, pełnił rolę inżyniera pokładowego w załodze dublerów podczas startu Sojuza TM-12.
17 marca 1992 roku wystartował w swoją pierwszą misję kosmiczną na pokładzie statku Sojuz TM-14. Dowódcą misji był Aleksandr Wiktorienko, a funkcję kosmonauty badacza pełnił niemiecki astronauta Klaus-Dietrich Flade. Po dotarciu na stację Mir, rosyjscy kosmonauci pozostali na niej jako 11. stała załoga. Powrócili na Ziemię po 145 dniach w przestrzeni kosmicznej, 10 sierpnia.
W latach 1995-1996, wspólnie z Walerijem Korzunem oraz francuskim astronautą Léopoldem Eyhartsem, przygotowywał się w załodze rezerwowej do misji Sojuza TM-24. Na 5 dni przed startem dowódca załogi podstawowej Giennadij Manakow zachorował, co spowodowało, że Kaleri i Korzun zostali przeniesieni do głównej załogi. Misja rozpoczęła się 17 sierpnia 1996 roku i zakończyła 2 marca 1997 roku po ponad 196 dniach lotu, a kosmonauci stanowili 22. stałą załogę Mir.
W latach 1997-1998 przeszedł szkolenie jako inżynier pokładowy rezerwowej załogi Sojuza TM-28, w której składzie byli również Siergiej Zalotin i Oleg Kotow.
4 kwietnia 2000 roku, razem z Siergiejem Zalotinem, wystartował na pokładzie Sojuza TM-30. Przez ponad 72 dni, do 16 czerwca, obaj pracowali na Mirze jako 28. stała załoga.
Od stycznia 2001 roku do 2004 roku przygotowywał się do długotrwałego lotu na Międzynarodową Stację Kosmiczną, otrzymując przydział do załóg rezerwowych Ekspedycji 5 oraz podstawowej Ekspedycji 7. Po katastrofie promu Columbia zredukowano liczebność stałych załóg do dwóch astronautów. Kaleri znalazł się w nowym harmonogramie razem z Michaelem Foale w załodze dublerów Ekspedycji 7 oraz w załodze podstawowej Ekspedycji 8. 18 października 2003 roku astronauci wystartowali w kierunku ISS na pokładzie Sojuza TMA-3, a ich lot trwał ponad 194 dni, kończąc się 30 kwietnia 2004 roku lądowaniem w Kazachstanie.
W latach 2005-2006 kontynuował treningi do kolejnych misji (Ekspedycje 15-17) na ISS, jednak ostatecznie nie przydzielono go do konkretnej misji. 30 października 2006 roku, zachowując status aktywnego kosmonauty, został zastępcą naczelnika oddziału kosmonautów RKK Energia.
W sierpniu 2007 roku powierzono mu kolejną misję, początkowo planowano jego udział w Ekspedycji 23. Miał udać się na stację kosmiczną na pokładzie zmodyfikowanego statku Sojuz-TMA, jednak z powodu opóźnień start nowego statku został przełożony, a jego załoga została przesunięta do podstawowego składu Ekspedycji 25/26.
7 października 2010 roku (czas UTC) odbył swoją piątą misję kosmiczną jako dowódca statku Sojuz TMA-01M. Powrócił na Ziemię 16 marca 2011 roku.
Nagrody i odznaczenia
- tytuł Bohatera Federacji Rosyjskiej oraz medal „Złotej Gwiazdy” w 1992 roku
- order „Za zasługi dla Ojczyzny” II i III stopnia
- Order Przyjaźni
- Medal za Lot Kosmiczny (NASA Space Flight Medal)
- NASA Public Service Medal
- Kawaler Legii Honorowej (Francja)
Wykaz lotów
Zobacz też
- grupy i oddziały kosmonautów
- alfabetyczna lista kosmonautów
Przypisy
Bibliografia
Александр Юрьевич Калери [online], Космонавты НПО «Энергия» (ros.).
Linki zewnętrzne
Kaleri Alexander Yurievich [online], NASA [dostęp 2020-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-06] (ang.).
Aleksandr Kaleri [online], Biographies of USSR / Russian Cosmonauts (ang.).
