Aleksandr Jakowlew (polityk)

Aleksandr Nikołajewicz Jakowlew

Aleksandr Nikołajewicz Jakowlew (ros. Александр Николаевич Яковлев; urodził się 2 grudnia 1923 roku w pobliżu Jarosławia, zmarł 18 października 2005 roku w Moskwie) był rosyjskim ekonomistą oraz działaczem komunistycznym. Uznawany za intelektualistę, był twórcą pieriestrojki i doradcą Michaiła Gorbaczowa.

Jakowlew zajmował wysokie stanowiska w aparacie propagandy komunistycznej. W wyniku publikacji artykułu „Przeciw antyhistoryzmowi” w 1972 roku, który został odebrany jako krytyka nacjonalistycznych i antysemickich tendencji w KPZR, został usunięty z zajmowanych pozycji. Następnie objął funkcję ambasadora ZSRR w Kanadzie. Po przybyciu Gorbaczowa do władzy, został sekretarzem do spraw ideologii w KC KPZR. Odpowiadał za kształtowanie publicznego wizerunku Gorbaczowa, co przyczyniło się do powstania zjawiska znanego jako „gorbimania” na Zachodzie w latach 80. XX wieku. Jakowlew był także inicjatorem polityki głasnosti, czyli liberalizacji cenzury. Pełnił funkcję deputowanego do Rady Najwyższej ZSRR 11 kadencji oraz był deputowanym ludowym ZSRR.

W miarę postępu reform, Jakowlew stawał się coraz większym krytykiem systemu radzieckiego, aż do całkowitego odrzucenia komunizmu jako ideologii i systemu politycznego.

Po rozpadu ZSRR, od 1992 roku przewodniczył komisji ds. rehabilitacji ofiar komunizmu. Zajmował się również badaniem okoliczności śmierci Raoula Wallenberga, który został zamordowany przez Sowietów. Dzięki jego staraniom, w okresie prezydentury Borysa Jelcyna w Rosji rozpoczęto badania dotyczące archiwów katyńskich, które były skutecznie ograniczane za czasów prezydentury Władimira Putina.

Odznaczenia

Do niektórych odznaczeń, które otrzymał Jakowlew, należą:

Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy (2 grudnia 1998)
Order Rewolucji Październikowej (4 czerwca 1971)
Order Czerwonego Sztandaru
Order Czerwonego Sztandaru Pracy (×3)
Order Przyjaźni Narodów (1 grudnia 1983)
Order Wojny Ojczyźnianej I klasy
Order Czerwonej Gwiazdy (13 stycznia 1946)
Order Krzyża Ziemi Maryjnej (Estonia)
Order Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa)
Order Trzech Gwiazd (Łotwa)
Order Wyzwoliciela (Wenezuela)
Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec

Jakowlew wielokrotnie odwiedzał Polskę. W 2005 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski uhonorował go Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.