Aleksandr Pietrowicz Izwolski
Aleksandr Pietrowicz Izwolski (ros. Александр Петрович Извольский, ur. 6 marca?/18 marca 1856 w Moskwie, zm. 16 sierpnia 1919 w Paryżu) był rosyjskim dyplomatą, pisarzem oraz ministrem spraw zagranicznych w latach 1906-1910, który odegrał istotną rolę w tworzeniu ententy.
Życiorys
Urodził się w starej rodzinie szlacheckiej. Ukończył ze złotym medalem renomowane Liceum Aleksandryjskie. Od 1875 roku pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, pełniąc m.in. funkcję posła w Belgradzie, Tokio i Kopenhadze. W maju 1906 roku, car Mikołaj II Romanow powołał go na stanowisko ministra spraw zagranicznych. Jego największym osiągnięciem było rozwiązanie kwestii azjatyckich z Wielką Brytanią oraz podpisanie w sierpniu 1907 roku traktatu politycznego, co zakończyło proces tworzenia Trójporozumienia.
Jednakże, w czasie kryzysu bośniackiego w latach 1908-1909, baron Alois Lexa von Aehrenthal przyczynił się do dyplomatycznej porażki Izwolskiego, co Alan Palmer opisał jako wprowadzenie go w błąd przez sprytnego ministra spraw zagranicznych [Aehrenthala]. W wrześniu 1910 roku Izwolski został zdymisjonowany i mianowany ambasadorem we Francji, gdzie jego zadaniem było umacnianie militarnej współpracy między Francją a Rosją. Późniejsi niemieccy historycy przecenili jego rolę, określając go jako „mistrza intryg”, który przyczynił się do politycznej izolacji Niemiec na początku I wojny światowej w lipcu 1914 roku.
Po wybuchu działań wojennych zainicjował poufne negocjacje, które doprowadziły wiosną 1915 roku do tajnego traktatu, gwarantującego Rosji możliwość zaanektowania Konstantynopola i cieśniny Dardanele. W 1917 roku, po abdykacji Mikołaja II, kończącej monarchię w Rosji, Izwolski zdecydował się pozostać we Francji, gdzie spędził resztę życia na pisaniu pamiętników.
Postać Aleksandra Izwolskiego została przedstawiona w filmie Polonia Restituta (1980, reż. Bohdan Poręba), w którym zagrał go Gustaw Lutkiewicz.
Przypisy
Bibliografia
- Rogers Platt Churchill, The Anglo-Russian Convention of 1907, Cedar Rapids, IA, 1939
- Izwolski Aleksandr P., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-09-06] .
- Aleksander Izwolski, Recollections of a Foreign Minister, Nowy Jork, 1921
- Alan Palmer, Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860, Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 197
- B. Schmitt, The Annexation of Bosnia, Cambridge, 1937
- A. J. P. Taylor, The Struggle for Mastery in Europe, Oksford, 1954
