Aleksandr Aleksandrowicz Głagolew (ros. Александр Александрович Глаголев; urodził się 2 lutego?/14 lutego 1872 roku w guberni tulskiej, zmarł 25 listopada 1937 roku w Kijowie) był rosyjskim duchownym i teologiem prawosławnym, który specjalizował się w biblistyce.
Życiorys
Wczesna działalność
Był synem prawosławnego kapłana z guberni tulskiej. Ukończył seminarium duchowne w Tule, a następnie Kijowską Akademię Duchowną, gdzie uzyskał dyplom kandydata nauk teologicznych w 1898 roku. Jako stypendysta państwowy był jednym z najlepszych absolwentów swojego seminarium. Po uzyskaniu dyplomu otrzymał stypendium profesorskie, a także pełnił funkcję p.o. docenta. W 1900 roku obronił pracę magisterską na temat starotestamentowego nauczania o aniołach, w której przedstawił historię badań teologicznych dotyczących aniołów i demonów. Analizował w niej imiona aniołów występujące w tekstach starotestamentowych oraz etymologię nazw różnych grup aniołów. Profesor A. Olesnicki, jeden z recenzentów pracy, określił ją jako pierwszą poważną rosyjską publikację teologiczną w dziedzinie angelologii.
Praca naukowa w latach 1905–1924
W 1905 roku Aleksandr Głagolew został pierwszym rektorem Kijowskiej Akademii Duchownej po jej reformie. W następnym roku uzyskał tytuł profesorski i objął katedrę Pisma Świętego Starego Testamentu.
Jego badania obejmowały również aspekty społeczne historii starotestamentowej oraz związek między zagadnieniami społecznymi a religijno-moralnymi postawami starożytnego żydowskiego społeczeństwa. W 1903 roku opublikował monografię na temat dobroczynności w starożytnym Izraelu. Był autorem szkiców poświęconych Lewitom oraz komentarzy do takich ksiąg jak 1 i 2 Księga Królewska, 2 Księga Kronik, Księga Tobiasza, Księga Przysłów, Księga Nahuma, Księga Habakuka, Księga Sofoniasza, Księga Aggeusza oraz listów powszechnych. Jego prace były częścią wydania Biblii z komentarzem redagowanej przez Aleksandra Łopuchina i jego następców. Publikował również swoje teksty teologiczne oraz homilie w prasie cerkiewnej, a także był współautorem haseł w Prawosławnej Bogosłowskoj Encikłopiediji.
W 1913 roku był jednym z świadków obrony Menachema Bejlisa, oskarżonego o rytualne zabójstwo. Wtedy zaprzeczył, jakoby Żydzi popełniali podobne czyny, co przyczyniło się do uniewinnienia Bejlisa.
Po likwidacji Kijowskiej Akademii Duchownej
W 1924 roku (lub 1919?) władze bolszewickie zlikwidowały Kijowską Akademię Duchowną. W latach 30. XX wieku rodzina Głagolewów została zmuszona do opuszczenia swojego mieszkania. Nie mogąc kontynuować pracy naukowej, ks. Głagolew został proboszczem cerkwi św. Mikołaja Dobrego w Kijowie oraz dziekanem jednego z dekanatów eparchii kijowskiej. W 1931 roku został aresztowany i przez pół roku przetrzymywany w Więzieniu Łukjanowskim. 20 października 1937 roku został uwięziony po raz drugi. Według relacji współwięźnia, był poddawany intensywnym przesłuchaniom. Oskarżono go o aktywny udział w antyradzieckiej organizacji cerkiewnej, kierowanej przez arcybiskupa kijowskiego Konstantyna. Zmarł w trakcie przesłuchania i został pochowany w zbiorowym grobie razem z innymi ofiarami wielkiego terroru. Podczas rządów Nikity Chruszczowa rodzina duchownego postawiła na jego grobie krzyż z analogionem oraz inskrypcję cerkiewnosłowiańską: Błażenni izgnani prawdy radi (Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości).
Rodzina
Aleksandr Głagolew był żonaty. W roku obrony swojej pracy magisterskiej ożenił się z Zinaidą Pietrowną Slesariewską (zm. 1936). Miał córkę Warwarę oraz synów Siergieja i Aleksieja (ur. 1901), który również został kapłanem prawosławnym. W czasie II wojny światowej Aleksiej udzielał pomocy Żydom, za co w 1991 roku otrzymał pośmiertnie tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Wyróżniono także jego żonę, syna i wnuczkę.
Upamiętnienie
Aleksandra i Aleksieja Głagolewów upamiętnia tablica pamiątkowa znajdująca się na terenie kijowskiego uniwersytetu Akademia Kijowsko-Mohylańska.
Aleksandr Głagolew był blisko związany z rodziną pisarza Michaiła Bułhakowa, który przedstawił go jako ks. Aleksandra z cerkwi św. Mikołaja Dobrego w swojej powieści Biała gwardia.
Przypisy
