Aleksandr Ginzburg
Aleksandr Ginzburg, po rosyjsku Александр Ильич Гинзбург (urodzony 21 listopada 1936 w Moskwie, zmarł 19 lipca 2002 w Paryżu) był radzieckim dysydentem oraz dziennikarzem.
Życiorys
Ginzburg studiował dziennikarstwo na Uniwersytecie Moskiewskim, jednak został wydalony za przepisanie i rozpowszechnianie wierszy Josifa Brodskiego. Od lat 50. angażował się w działania związane z kulturą niezależną. W 1959 roku był inicjatorem almanachu poetyckiego Sintaksis, który był publikowany w samizdacie. Do 1960 roku opublikował trzy numery tego czasopisma, które stało się pierwszym podziemnym pismem w ZSRR o znacznym rozgłosie. W lipcu 1960 roku został skazany na 2 lata łagru pod pretekstem przestępstwa kryminalnego. Po powrocie do Moskwy podjął pracę fizyczną.
W 1966 roku rozpoczął studia wieczorowe w Moskiewskim Instytucie Historyczno-Archiwistycznym. W tym samym roku stworzył tzw. Białą księgę, dokumentującą proces Andrieja Siniawskiego i Julija Daniela, którą rozesłano do oficjalnych instytucji w całym ZSRR, a także opublikowano za granicą. W styczniu 1967 roku został aresztowany za przygotowanie tej publikacji, a w styczniu 1968 roku skazany na 5 lat pozbawienia wolności w tzw. procesie czworga (wraz z Jurijem Gałanskowem, Aleksiejem Dobrowolskim i Wierą Łaszkową). Protesty w obronie tych skazanych przyczyniły się do umocnienia radzieckiego ruchu dysydenckiego.
W 1972 roku został zwolniony, lecz pozostał na zesłaniu. W 1974 roku objął stanowisko dysponenta tzw. Funduszu Pomocy Więźniom Politycznym i Ich Rodzinom, którego pomysłodawcą był Aleksandr Sołżenicyn. W maju 1976 roku był jednym z założycieli Moskiewskiej Grupy Helsińskiej. 3 lutego 1977 roku został ponownie aresztowany, a w lipcu 1978 roku skazany na 8 lat łagrów o specjalnym rygorze oraz 3 lata zesłania. W kwietniu 1979 roku został wydalony z ZSRR w ramach wymiany za obywateli radzieckich skazanych w USA za szpiegostwo. Po emigracji mieszkał w USA, a następnie we Francji, gdzie prowadził Rosyjski Ośrodek Kultury w Montgeron, był członkiem redakcji kwartalnika Kontinient oraz do 1997 roku komentatorem tygodnika Russkaja Mysl. Należał do francuskiego PEN-Clubu. W 1998 roku, po przezwyciężeniu wielu biurokratycznych przeszkód, uzyskał francuskie obywatelstwo.
Bibliografia
- Grzegorz Przebinda, Józef Smaga, Lexykon. Kto jest kim w Rosji po 1917 roku, wyd. Znak, Kraków 2000
- Giennadij Kuzowkin, Aleksander Ginzburg w: Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989. Tom II, wyd. Ośrodek Karta, Warszawa 2007
