Aleksandr Gieljewicz Dugin (ros. Александр Гельевич Дугин, urodzony 7 stycznia 1962 roku w Moskwie) to rosyjski polityk, geopolityk i historyk religii, a także filozof oraz wykładowca na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym im. M.W. Łomonosowa w latach 2008–2014. Jest uznawany za głównego ideologa rosyjskiego neoimperializmu, eurazjatyzmu, tradycjonalizmu integralnego oraz Eurazjatyckiego Związku Młodzieży, który posiada filie w krajach byłego ZSRR, a także w Polsce i Turcji.
Życiorys
W 1979 roku rozpoczął studia na Moskiewskim Instytucie Lotnictwa im. S. Ordżonikidze, jednak na drugim roku został wydalony.
W ZSRR angażował się w działalność opozycyjną. Na początku lat 90. pełnił funkcję redaktora naczelnego pism „Elemienty” oraz „Miłyj Angieł”, a także był redaktorem programowym wydawnictwa „Arktogeja”. Krótko był związany z Partią Narodowo-Bolszewicką Eduarda Limonowa. W 2008 roku podjął pracę jako wykładowca w MGU. Anna Łabuszewska, ekspertka w zakresie rosyjskich mediów, zwraca uwagę na to, że:
W 2014 roku Dugin został usunięty z MGU. Julija Łatynina, publicystka niezależnej „Nowej Gaziety”, określa Dugina jako postać „znaczącą”, ale „pozostającą na marginesie”, człowieka, który „dużo mówił, ale o niczym nie decydował”.
Poglądy
Dugin czerpie inspiracje z wielu różnych, często sprzecznych ze sobą nurtów. Sięga po konserwatyzm rewolucyjny Republiki Weimarskiej, brytyjski satanizm, narodowy bolszewizm, ruchy Nowej Prawicy oraz eurazjatyzm.
W swojej filozofii łączy elementy tradycjonalizmu integralnego (inspirowane pismami Juliusa Evoli i René Guénona), a także myśli radykalnych prawicowych organizacji zachodnich, takich jak Nouvelle Droite, z Alanem de Benoist, czy ruchu „tożsamościowców” (fr. mouvement Identitaire). Dugin korzysta z idei rewolucji konserwatywnej, filozofii prawosławnej (w nurcie staroobrzędowym) oraz z różnych tradycji ezoterycznych, a także klasycznych koncepcji geopolitycznych. W jego myśli politycznej i filozoficznej szczególną uwagę zwraca na koncepcję Rosji jako Eurazji, traktowanej jako odrębna cywilizacja, różniąca się od cywilizacji zachodniej i wschodniej. „Obudowuje” powyższy rdzeń różnych idei, wartości oraz wizji pochodzących z różnych źródeł religijnych, filozoficznych i geopolitycznych, zarówno z prawicy, jak i lewicy. Łączy koncepcje, które są antyliberalne i antyzachodnie, uznając, że dla Dugina najważniejszym wrogiem Rosji i jej cywilizacji eurazjatyckiej jest liberalizm, nierozerwalnie związany z cywilizacją zachodnią i USA. W eurazjatyzmie Aleksandra Dugina pojęcie Eurazji można definiować jako:
- a) Rosję – tj. Rosja-Eurazja (najważniejsza definicja, wspólna z międzywojennym eurazjatyzmem)
- b) kontynent Eurazji – tj. wspólny ląd Europy i Azji (Dugin proponuje strategiczny sojusz kontynentalny między Europą Zachodnią a Rosją, oparty na osi Paryż–Berlin–Moskwa)
- c) świat.
Aleksandr Dugin ewoluuje – od około 2008 roku promuje tzw. Czwartą Teorię Polityczną (4TP) jako tradycjonalistyczną odpowiedź na postmodernizm, liberalizm i postliberalizm. Według 4TP, Pierwsza Teoria Polityczna to liberalizm, Druga to marksizm, a Trzecia to faszyzm. Czwarta Teoria Polityczna to światopogląd oparty na postulacie powrotu do tradycji, mitu i archaiki w kontekście postmodernistycznym.
W 2016 roku Dugin zmienił swoją retorykę oraz poglądy, z ostrego, bezkompromisowego i totalnego antyamerykanizmu, który dominował w jego publicystyce przez ostatnie dwadzieścia lat XX wieku oraz na początku XXI wieku, na bardziej wyważony system przekonań. W związku z tym, obecnie lansuje konflikt dwóch, sprzecznych obozów o charakterze geopolitycznym, światopoglądowym i kulturowym w USA:
- a) „nowa Ameryka” – Ameryka elit kosmopolitycznych, ponadnarodowych i progresywistycznych, metropolii i dużych miast (głównie z zachodniego i wschodniego wybrzeża), niebiałych mniejszości, środowisk feministycznych i LGBT, liberalno-lewicowa, wyemancypowana obyczajowo i kapitalistyczna w znaczeniu globalnej formy kapitalizmu, identyczna z Duginowską cywilizacją Morza, tj. cywilizacją handlową i liberalną;
- b) „stara Ameryka” – konserwatywna obyczajowo i populistyczna Ameryka, reprezentująca masy pracujących Amerykanów z mniejszych miejscowości, wsi oraz z podupadłych dzielnic robotniczych, Ameryka oparta na afirmacji wolności, przestrzegająca absolutnych zasad moralnych płynących z chrześcijaństwa, hołdująca indywidualizmowi, własności i równości szans, a także szanująca religię, tradycję, historię i kulturę. Ameryka traktowana jako państwo narodowe, skoncentrowane na problemach wewnętrznych, co – według A. Dugina – można pogodzić z lansowanym przez niego wielocentrycznym porządkiem międzynarodowym. Ameryka utożsamiana z cywilizacją Lądu, tj. cywilizacją konserwatywną i tradycyjną.
Autor wielu artykułów, które zostały opublikowane zarówno w prasie rosyjskiej, jak i zagranicznej.
Sankcje
W 2014 roku Dugin został objęty zakazem wjazdu do państw Unii Europejskiej w ramach sankcji nałożonych w związku z rosyjską agresją hybrydową na Ukrainę.
Życie prywatne
Dugin dwukrotnie brał ślub. Jego pierwszą żoną była Jewgienija Diebrianska (ros. Евгения Дебрянская), która początkowo była członkinią partii Sojusz Demokratyczny obok Waleriji Nowodworskiej, a później zaangażowała się w ruchy LGBT. Obecnie jest związany z filozofką Natalją Mielentjewą (ros. Наталия Мелентьева). Ma dwoje dzieci – syna Artura (ur. 1985, z pierwszego małżeństwa), muzyka rockowego oraz córkę Darję (1992–2022), komentatorkę polityczną, która zginęła w zamachu.
Publikacje
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof Karczewski, Tradycja, imperium, geopolityka. Eurazjatyzm w ujęciu Aleksandra Dugina jako alternatywa wobec liberalizmu oraz demokracji liberalnej, Toruń 2017. ISBN 978-83-8019-791-6.
Krzysztof Karczewski, In Trump We Trust. Stosunek Aleksandra Dugina do Donalda Trumpa i jego wizji Stanów Zjednoczonych Ameryki, Toruń 2020. ISBN 978-83-8180-299-4.
Linki zewnętrzne
Geopolitika.ru – portal Aleksandra Dugina
PaideumaTV – internetowa telewizja Aleksandra Dugina
Artykuły Aleksandra Dugina w języku polskim
Arctogeia – portal filozoficzny Aleksandra Dugina, strona archiwalna
