Aleksandr Butlerow

Aleksandr Michajłowicz Butlerow

Aleksandr Michajłowicz Butlerow (ros. Александр Михайлович Бутлеров, ur. 3 września?/15 września 1828 w Czistopolu, zm. 5 sierpnia?/17 sierpnia 1886 w Butlerowce koło m. Aleksiejewskoje) był rosyjskim chemikiem, profesorem Uniwersytetu w Kazaniu (od 1854) oraz Petersburgu (od 1869), a także członkiem Petersburskiej Akademii Nauk. Jego największym osiągnięciem było opracowanie teorii struktury związków organicznych. Po raz pierwszy zdołał wydzielić azobenzen, a także zsyntetyzować jodek metylenu oraz urotropinę. Wykazał istnienie izomerii w związkach nienasyconych i był twórcą kazańskiej szkoły chemików organicznych. Dodatkowo, interesował się pszczelarstwem oraz mediumizmem.

Życiorys

Butlerow urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Jego ojciec brał udział w wojnie z Napoleonem Bonaparte w 1812 roku. Kształcił się w prywatnej pensji, a później uczęszczał do Gimnazjum Kazańskiego. W latach 1844–1849 studiował na Uniwersytecie Kazańskim.

Od 1849 roku był nauczycielem akademickim, a od 1854 roku profesorem nadzwyczajnym, a od 1857 profesorem zwyczajnym chemii w Kazaniu. W latach 1860–1863 dwukrotnie pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Kazańskiego. W latach 1868–1885 był profesorem zwyczajnym chemii na Uniwersytecie Petersburskim. Po przejściu na emeryturę w 1885 roku, nadal prowadził wykłady z chemii specjalnej. W 1871 roku otrzymał tytuł akademika nadzwyczajnego, a w 1874 roku akademika zwyczajnego Petersburskiej Akademii Nauk. W latach 1878–1882 zastąpił N. N. Zinina na stanowisku przewodniczącego Oddziału Chemii Rosyjskiego Związku Fizyko-Chemicznego.

W 1856 roku zaczął interesować się pszczelarstwem, które stało się jego drugą pasją. Prowadził eksperymenty z różnymi typami uli i metodami gospodarowania w pasiekach, projektował sprzęt pszczelarski oraz badał pszczoły kaukaskie. Organizował wystawy i zjazdy, a także występował jako prelegent. W 1885 roku zainicjował Ludową Buraszewską Szkołę Pszczelarską. Redagował czasopismo pszczelarskie Russkij pczełowodnyj listok, które ukazywało się przez 33 lata. Napisał również kilka książek na temat pszczelarstwa, które zostały przetłumaczone na język polski. Z uwagi na swój wkład w rozwój pszczelarstwa, został uznany za ojca racjonalnego pszczelarstwa w Rosji.

Dorobek

Wybrane polskie publikacje książkowe:

Teoria budowy związków organicznych. Wybór pism, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1953
Jak hodować pszczoły, Warszawa, 1886.
Pszczoła, jéj życie i główne prawidła rozumowanego hodowania pszczół, Suwałki, B. Grabowski, 1877
Rozmaite sposoby sztucznego rozmnażania pszczół oraz inne uwagi, które pszczelarz koniecznie znać powinien, Suwałki, B. Grabowski, 1877
Medjumizm. Studja obserwacyjne w zakresie spirytyzmu doświadczalnego, Lwów, „Kultura i Sztuka”, 1921
Mediumizm, Oficyna Wydawnicza Rivail, 2012, ISBN 978-83-62402-25-0