Aleksander Iwanowicz Bojarski (ur. 17 maja 1885 w Kopytowie, zm. 9 września 1937 w Suzdalu) był jednym z czołowych liderów ruchu Żywej Cerkwi.
Wczesna działalność
Urodził się w rodzinie psalmisty cerkiewnego w parafii Kopytów, która należała do eparchii chełmsko-warszawskiej. Jego pierwotne nazwisko brzmiało Siegieniuk, jednak zmieniono je w momencie przyjmowania święceń kapłańskich.
Jeszcze przed święceniami kapłańskimi prowadził własną działalność mającą na celu propagowanie prawosławia wśród robotników. Po zostaniu kapłanem, został skierowany do Kołpina w pobliżu Petersburga, gdzie zarządzał parafią w osiedlu robotniczym i zorganizował klub dla młodzieży z rodzin pracowniczych, który miał na celu ich moralne i duchowe kształcenie. W marcu 1917 w Petersburgu spotkał Aleksandra Wwiedeńskiego oraz innych kapłanów, którzy opowiadali się za reformą Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Razem z nimi rozpoczął pracę nad Związkiem Demokratycznego Duchowieństwa i Świeckich – organizacją, która miała kontynuować działania na rzecz reform w Cerkwi, podjęte dwanaście lat wcześniej przez grupę 32. Aleksandr Wwiedeński, wspominając swoją przyjaźń z Bojarskim oraz zmarłym w 1920 roku Iwanem Jegorowem, określił ich znajomość jako „największą przyjaźnią w historii Cerkwi, która jednak nie przyniosła zbyt wiele tego, co mogła dać”.
Żywa Cerkiew
W całym 1917 roku, działając w ramach Związku, Bojarski był bardzo aktywny w Petersburgu – publicznie występował, uczestniczył w mityngach oraz apelach, promując idee gruntownej reformy Cerkwi. Był również przeciwnikiem rządu Aleksandra Kiereńskiego i stopniowo zaczął sympatyzować z lewicowymi eserowcami. Maszkiewicz uznaje go za kluczowego ideologa ruchu Żywej Cerkwi w jego początkowej fazie, a jego broszura „Cerkiew i demokracja” została uznana za główną wykładnię programową tego ruchu. W broszurze zawarł trzynaście punktów, które przez cały okres istnienia Żywej Cerkwi stanowiły jej oficjalną ideologię. Domagał się w nich oparcia społeczeństwa na powszechnym obowiązku pracy, uspołecznienia ziemi, zniesienia kary śmierci, odrzucenia wszelkiej agresji, zapewnienia równouprawnienia kobiet, wprowadzenia ośmiogodzinnego dnia pracy oraz odrzucenia pojęcia klas społecznych i walki między nimi. Twierdził, że walka metodami pokojowymi z złem jest nie tylko możliwa, ale wręcz konieczna.
Podobnie jak Aleksander Wwiedeński, Bojarski nawiązał w 1920 roku współpracę z metropolitą piotrogrodzkim i gdowskim Beniaminem, znanym z działalności w środowiskach robotniczych. Zauważając jednak, że metropolita nie zamierza zrezygnować z posłuszeństwa wobec patriarchy Tichona, ograniczył swoje kontakty z nim. W maju 1920 roku dołączył do Najwyższego Zarządu Cerkwi – najwyższego organu władzy w Żywej Cerkwi. W lipcu 1922 roku wziął udział w procesie metropolity Beniamina, zaskakując wszystkich swoją gorącą obroną oskarżonego, w przeciwieństwie do innego działacza odnowicielskiego Władimira Krasnickiego.
Cały czas pozostawał proboszczem parafii w Kołpinie. W latach 1924–1930 łączył tę funkcję z obowiązkami proboszcza cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej (znanej jako cerkiew Zbawiciela na placu Siennym) w Leningradzie, a od stycznia do sierpnia 1926 roku dodatkowo służył w soborze św. Izaaka w Leningradzie. Na początku prześladowań prawosławnych w Rosji w latach 30., które objęły również ruch Żywej Cerkwi, został zmuszony do opuszczenia Leningradu i osiedlenia się w Kinieszmie. Za swoje zasługi w budowie Żywej Cerkwi otrzymał w 1933 roku od jej Synodu tytuł biskupa iwanowskiego i kineszemskiego, a od 1935 roku był metropolitą.
Mimo rosnącej propagandy państwowego ateizmu, Bojarski kontynuował pracę duszpasterską wśród robotników. W związku z tym 17 marca 1936 roku został aresztowany i skazany na pięć lat więzienia, które odbywał w Suzdalu. 9 września 1937 roku, po raz kolejny osądzony przez trójkę NKWD, został skazany na śmierć i stracony tego samego dnia w więzieniu w Suzdalu.
Przypisy
