Aleksander Aleksandrowicz Błok (ros. Александр Александрович Блок; urodził się 16/28 listopada 1880 roku w Petersburgu, zmarł 7 sierpnia 1921 roku w Piotrogrodzie) to rosyjski poeta-symbolista z epoki srebrnego wieku oraz dramaturg. Uznawany jest za jednego z klasyków literatury rosyjskiej i jednego z najwybitniejszych poetów XX wieku w Rosji.
Życiorys
Rodzice poety żyli w separacji; jego ojciec był profesorem prawa na Imperatorskim Uniwersytecie w Warszawie i zmarł w Warszawie, gdzie został pochowany na prawosławnym cmentarzu na Woli. Matka, córka rektora Uniwersytetu w Petersburgu – Andrzeja Biekietowa, zajmowała się literaturą, a po roku małżeństwa uciekła z Warszawy w czasie porodu.
Aleksander Błok zaczął pisać swoje pierwsze wiersze w wieku pięciu lat. W 1898 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Petersburskiego, a w 1901 roku przeniósł się na Wydział Filologiczny, który ukończył w 1906 roku. W 1903 roku, mając 23 lata, ożenił się z Lubow Mendelejewą, córką znanego chemika. W tym samym roku zadebiutował w piśmie symbolistów „Nowyj put’” (Новый Путь).
W trakcie wojny pełnił służbę jako podoficer w inżynieryjno-budowlanej jednostce wojskowej. Od maja 1917 roku był naczelnym redaktorem literackich protokołów Nadzwyczajnej Komisji Śledczej, powołanej przez Rząd Tymczasowy.
W swojej wczesnej twórczości Błok dążył do harmonii, natomiast w fazie dojrzałej zwrócił się ku kulturze i cywilizacji, wyrażając bunt wobec współczesności. Wprowadził wiersz toniczny oraz system powtórzeń zdań i dźwięków. Jego twórczość w sposób zwarty realizowała program estetyczny rosyjskich symbolistów, co zapewniło mu zarówno osobne, jak i wybitne miejsce w literaturze.
Fascynacje
Błok miał szczególny szacunek do malarstwa prerafaelickiego, a jego mistrzami byli Fra Angelico i Giovanni Bellini, będący dla niego wzorem sztuki bezpośredniej i nastrojowej. Łączył harmonię z kobiecością, co wyraził w swoim utworze „Przepiękna Pani”. Jego inspiracje obejmowały też baśniowe malarstwo Wiktora Wasniecowa oraz cerkiewno-ruskie obrazy Michaiła Niestierowa. Na jego twórczość ogromny wpływ miała muzyka (szczególnie Modest Musorgski), a także romanse cygańskie i sentymentalne pieśni uliczne.
Wybrana twórczość
Poematy
- 1910 – Odwet (ros. Возмездие)
- 1915 – Ogród słowiczy (ros. Соловьиный сад)
- 1918 – Dwunastu (ros. Двенадцать)
- 1918 – Scytowie (ros. Скифы)
Zbiory wierszy, cykle
- 1898–1900 – Ante lucem (ros. Ante Lucem)
- 1901–1902 – Wiersze o Przepięknej Pani (ros. Стихи о Прекрасной Даме)
- 1904–1908 – Miasto (ros. Город)
- 1904–1905 – Pęcherze ziemi (ros. Пузыри земли)
- 1906 – Nocny fiołek (ros. Ночная Фиалка)
- 1907 – Śnieżna maska (ros. Снежная маска)
- 1906–1908 – Faina (ros. Фаина)
- 1907 – Ziemia pod śniegiem (ros. Земля в снегу)
- 1907 – Niespodziewana radość (ros. Нечаянная радость)
- 1907 – Wolne myśli (ros. Вольные мысли)
- 1907–1914 – Jamby (ros. Ямбы)
- 1907–1916 – Ojczyzna (ros. Родина)
- 1908–1916 – Harfy i skrzypce (ros. Арфы и скрипки)
- 1909 – Wiersze włoskie (ros. Итальянские стихи)
- 1909–1916 – Straszny Świat (ros. Страшный мир)
- 1911 – Nocne godziny (ros. Ночные часы)
- 1914 – Carmen (ros. Кармен)
Dramaty liryczne
- 1906 – Buda jarmarczna (ros. Балаганчик)
- 1907 – Nieznajoma (ros. Незнакомка) – monodram
- 1908 – Król na placu (ros. Король на площади)
- 1908 – Pieśń przeznaczenia lub Pieśń losu (ros. Песня судьбы)
- 1913 – Róża i krzyż (ros. Роза и крест)
Publicystyka
- 1907–1908 – kierownictwo działu krytycznego periodyku „Złote runo”
- 1910 – O współczesnej sytuacji symbolizmu rosyjskiego
- 1920 – Ostatnie dni caratu (ros. Последние дни Императорской власти)
- Inteligencja i rewolucja
Bibliografia
Źródła w języku angielskim
- Biografia Błoka na portalu Spartacus Educational. [dostęp 2013-12-11]. (ang.).
- Biografia Błoka w Encyklopedii Pisarzy Radzieckich. [dostęp 2014-05-14]. (ang.).
- Biografia Błoka na portalu Russia-InfoCentre. [dostęp 2014-05-14]. (ang.).
- Aleksandr Aleksandrovich Blok, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2014-05-14] (ang.).
- Biografia Błoka i informacja o jego pochówku na portalu Find A Grave. [dostęp 2014-05-14]. (ang.).
Źródła w języku rosyjskim
- Biografia Błoka na portalu Chronos. [dostęp 2014-05-14]. (ros.).
- Biografia Błoka na portalu Silverage. [dostęp 2014-05-14]. (ros.).
- Biografia Błoka na portalu Krugoswiet. [dostęp 2014-05-14]. (ros.).
Źródła w języku polskim
- Z. Barański, A. Semczuk: Literatura rosyjska w zarysie. PWN, 1976. Brak numerów stron w książce
Linki zewnętrzne
Dzieła Aleksandra Błoka w bibliotece Polona
