Aleksandr Wasiljewicz Bielakow
Aleksandr Wasiljewicz Bielakow (ros. Алекса́ндр Васи́льевич Беляко́в, ur. 8 grudnia?/20 grudnia 1897 we wsi Biezzubowo w guberni moskiewskiej, zm. 28 listopada 1982 w Moskwie) był radzieckim lotnikiem, generałem porucznikiem oraz Bohaterem Związku Radzieckiego (1936).
Życiorys
W 1912 roku ukończył szkołę wiejską, a w 1915 roku gimnazjum męskie w Riazaniu. Następnie przez rok studiował w Piotrogrodzkim Instytucie Leśnym. W październiku 1916 roku został powołany do rosyjskiej armii. W lutym 1917 roku zakończył aleksandrowską szkołę piechoty w Moskwie, a jako młodszy oficer pełnił służbę w zapasowym pułku piechoty we Włodzimierzu. Od lutego do grudnia 1917 roku walczył na Froncie Zachodnim podczas I wojny światowej. Od maja 1918 do lutego 1919 roku był sekretarzem wydziału leśnego powiatowej rady delegatów robotniczych i chłopskich w Bogorodzku (obecnie Nogińsk). Od lutego 1919 służył w Armii Czerwonej, biorąc udział w wojnie domowej przeciwko armii Kołczaka i białym Kozakom, jednak przerwał służbę z powodu zachorowania na tyfus. Od kwietnia do lipca 1920 roku pracował w sztabie Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego. W latach 1921–1930 był technikiem-laborantem, a w 1924 roku ukończył zaocznie Moskiewski Instytut Leśny. W 1930 roku został wykładowcą nawigacji, a od kwietnia do sierpnia 1935 roku pełnił funkcję szefa katedry w Akademii Wojskowo-Powietrznej im. Żukowskiego.
Wiosną 1935 roku został odwołany z akademii w celu przygotowania i wykonania przelotu transarktycznego na samolocie ANT-25. Nieudana próba miała miejsce 20 sierpnia 1935 roku, a Bielakow nie uczestniczył w niej. W grudniu 1935 roku eksternistycznie ukończył wojskową szkołę lotników. Od lutego 1936 do stycznia 1939 roku był nawigatorem w 1 Armii Specjalnego Przeznaczenia w Monino. W dniach 20–22 lipca 1936 roku, wraz z Walerijem Czkałowem i Gieorgijem Bajdukowem, odbył lot samolotem ANT-25 z Moskwy przez Ocean Arktyczny do Pietropawłowska Kamczackiego, lądując na wyspie Udd (później nazwanej wyspą Czkałowa), pokonując 9374 km w 56 godzin i 20 minut. W dniach 18–20 czerwca 1937 roku załoga, w której skład wchodzili: W. Czkałow – I pilot, dowódca, A. Bielakow – I nawigator oraz G. Bajdukow – II pilot, II nawigator, zrealizowała rekordowy lot z Moskwy do Vancouver przez Biegun Północny, pokonując 8504 km w trudnych warunkach.
Od stycznia do listopada 1939 roku był głównym nawigatorem Sił Wojskowo-Powietrznych Armii Czerwonej, a w latach 1939–1940 pełnił rolę szefa Wydziału 4 Zarządu 1 Sił Wojskowo-Powietrznych Armii Czerwonej, uczestnicząc w wojnie z Finlandią. Później pracował w akademii wojskowo-powietrznej w Monino, a od września 1940 do marca 1942 roku był komendantem wojskowej szkoły lotniczej w Riazaniu. W latach 1942–1944 był szefem 1 Wyższej Szkoły Nawigatorów i Lotników Awiacji Dalekiego Zasięgu, ewakuowanej do Karszy i Troicka. W latach 1944–1945 pełnił funkcję szefa szkoły oficerskiej w Riazaniu, a w lutym i marcu 1945 roku był zastępcą dowódcy 2 Armii Powietrznej 1 Frontu Ukraińskiego. Od kwietnia do maja 1945 roku był głównym nawigatorem 16 Armii Powietrznej, biorąc udział w operacji dolnośląskiej i berlińskiej.
Od czerwca 1945 do sierpnia 1960 roku piastował stanowisko szefa wydziału w Akademii Wojskowo-Powietrznej w Monino. W kwietniu 1955 roku uczestniczył w ekspedycji „Siewier-7”, podczas której wykonał 4 dalekie loty samolotem Tu-4 w celu przetestowania automatycznego astrokompasu BK-63. W sierpniu 1960 roku zakończył swoją służbę wojskową i podjął pracę w Moskiewskim Instytucie Fizyczno-Technicznym jako profesor oraz szef katedry. Napisał wiele prac dotyczących nawigacji. Od 1938 roku posiadał stopień doktora nauk geograficznych, a od 1960 roku był profesorem. Był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR 1 kadencji (1937–1946). W 1971 roku otrzymał honorowe obywatelstwo Nogińska, a w 1981 roku Nikołajewska nad Amurem. Zmarł i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym. Jego imieniem nazwano górski szczyt w Dagestanie, szkołę w Nogińsku oraz ulice w Moskwie, Nowosybirsku, Riazaniu, Mohylewie, Mariupolu, Melitopolu i wielu innych miastach.
Awanse
- kombrig (22 lutego 1938)
- generał major lotnictwa (4 czerwca 1940)
- generał porucznik lotnictwa (25 marca 1943)
Odznaczenia
- Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego (24 lipca 1936)
- Order Lenina (dwukrotnie – 24 lipca 1936 i 21 lutego 1945)
- Order Czerwonego Sztandaru (trzykrotnie – 9 sierpnia 1937, 3 listopada 1944 i 20 czerwca 1949)
- Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (18 sierpnia 1945)
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy (dwukrotnie – 31 października 1957 i 20 grudnia 1977)
- Order Czerwonej Gwiazdy (trzykrotnie – 25 maja 1936, 25 marca 1943 i 28 października 1967)
- I medale.
