Aleksandr Aleksandrowicz Bestużew, Александр Александрович Бестужев, znany pod pseudonimem Марлинский, Marlinski (urodzony 23 października?/3 listopada 1797 w Petersburgu, zmarł 7 czerwca?/19 czerwca 1837) był rosyjskim prozaikiem, poetą oraz krytykiem literackim czasów romantyzmu i dekabrystą.
Życiorys
Bestużew przyszedł na świat w Petersburgu w rodzinie szlacheckiej. W 1806 roku rozpoczął naukę w szkole wojskowej, a w 1819 roku uzyskał tytuł oficera w pułku dragonów. W latach 1823–1825, wspólnie z Konradem Rylejewem, zainicjował wydawanie almanachu literackiego „Polarnaja Zwiezda”. W latach dwudziestych stworzył powieści „Roman i Olga” oraz „Turniej rewelski”, które zapoczątkowały rozwój prozy romantycznej w Rosji.
W swoich „Pieśniach agitacyjnych”, napisanych wspólnie z Rylejewem, wyraził nastroje buntu.
W 1823 roku dołączył do spisku dekabrystów jako członek Towarzystwa Północnego. Wziął udział w powstaniu dekabrystów, prowadząc 26 grudnia 1825 roku pułk moskiewski na Plac Senacki. Po niepowodzeniu tego przedsięwzięcia oddał się w ręce cara Mikołaja I w Pałacu Zimowym. Przebywając w areszcie, napisał dla cara opracowanie, które stanowiło przenikliwą analizę sytuacji społeczno-politycznej w Rosji. To prawdopodobnie wpłynęło na łaskawość cara, który skazał go na 20 lat katorgi na Syberii. Do 1829 roku przebywał w Jakucku, a w tym samym roku został przymusowo wcielony do armii rosyjskiej jako żołnierz. Uczestniczył w tłumieniu powstania kaukaskich górali w Czeczenii.
Na wiadomość o wybuchu powstania listopadowego nie ukrywał swojego oburzenia. Pisał do matki: „Byłem niezmiernie zasmucony i oburzony wiadomością o zdradzie warszawskiej. Jaka szkoda, że nie uda mi się wymienić kul (…) z panami dobrodziejami. (…) Krew ich zaleje, ale czy na zawsze? Daj Boże”. W 1831 roku Adam Mickiewicz uczynił go adresatem swojego wiersza „Do przyjaciół Moskali”:
„Ta ręka, którą do mnie Bestużew wyciągnął (…). Dziś w minach ryje, skuta obok polskiej dłoni (…)”
W 1836 roku car przywrócił mu stopień oficerski.
W tym czasie stworzył swoje najważniejsze dzieła, w tym „Śledztwo” (1830), „Porucznik Białłozor” (1831), „Ammałat Bek” (1832), „Mułła-Nur” (1836).
Niestety, zginął z rąk powstańców czeczeńskich w 1837 roku, a jego ciało nigdy nie zostało odnalezione.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Bestużew Aleksandr Aleksandrowicz — hasło w onet.wiem
Zobacz zbiór prac tego autora w Wikilivres (dawniej Bibliowiki)
Bestużew Aleksandr A., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-12-26].
Autor: Bestużew-Marliński Aleksandr. BiblioNETka. [dostęp 2023-12-26].
