Aleksandr Iwanowicz Bariatinski
Aleksandr Iwanowicz Bariatinski (ros. Александр Иванович Барятинский; ur. 2 maja?/14 maja 1815 w Iwanowskim w guberni kurskiej, zm. 9 marca 1879 w Genewie) był rosyjskim wojskowym, który od 1859 roku nosił tytuł marszałka polnego. Był dowódcą sił rosyjskich na Kaukazie w końcowej fazie wojny kaukaskiej oraz namiestnikiem Kaukazu w latach 1856–1862.
Życiorys
Pochodzenie i młodość
Aleksandr pochodził z znamiennego rodu Bariatinskich, który był daleko spokrewniony z Rurykowiczami. Był najstarszym z siedmiorga rodzeństwa. Jego ojciec, Iwan Iwanowicz Bariatinski, był wojskowym i dyplomatą, posiadającym znaczny majątek ziemski w guberni kurskiej. Iwan Bariatinski nie chciał, aby syn podążał drogą wojskową; planował, aby został agronomem lub finansistą. Młody Aleksandr był nauczany przez wynajętych nauczycieli angielskich. W 1825 roku, gdy miał 10 lat, jego ojciec zmarł. Z powodu braku funduszy na edukację, matka oddała go na pensję w Moskwie. W wieku 16 lat, wbrew woli rodziny, Aleksandr wstąpił do szkoły podchorążych gwardii, gdzie uczył się m.in. z Michaiłem Lermontowem. Ukończył szkołę w 1833 roku, zdobywając stopień korneta.
Kariera wojskowa
Jako student szkoły wojskowej oraz młody oficer, Aleksandr Bariatinski prowadził beztroskie życie, angażując się w liczne romanse. Z powodu skandali, w 1835 roku został wcielony do Kabardyńskiego pułku jegrów i wysłany na Kaukaz w celu walki z lokalnymi góralami, gdzie podczas jednego z starć został ranny. Po powrocie do Petersburga otrzymał Złotą Szablę „Za Odwagę”. W 1836 roku, po powrocie do zdrowia, został adiutantem carewicza Aleksandra i odbył z nim trzyletnią podróż po Europie Zachodniej, starając się poszerzyć swoje wykształcenie i gromadząc bogatą bibliotekę.
W 1845 roku, jako pułkownik, ponownie wziął udział w wojnie kaukaskiej. Dowodził 3 batalionem pułku Kabardyńskiego podczas ekspedycji dargińskiej przeciwko powstańcom imama Szamila. Za udział w bitwie o auł Andi, gdzie ponownie został ranny, otrzymał order św. Jerzego IV klasy. Po leczeniu wrócił na Kaukaz, a w 1847 roku objął dowództwo pułku Kabardyńskiego. 23 czerwca 1848 roku jego jednostka odniosła sukces w bitwie o auł Gergebil, co pozwoliło mu awansować na generała majora i włączyć się do świty cara. Dwa lata później popadł w niełaskę, gdy odmówił poślubienia Mariji Stołypiny, wybranej mu przez Mikołaja I.
W 1850 roku został dowódcą Kaukaskiej brygady grenadierów, a rok później – dowódcą lewej flanki Kaukaskiej Linii Umocnionej. W latach 1851–1853 prowadził dwie ekspedycje przeciwko wojskom Szamila w Czeczenii. W 1853 roku objął stanowisko szefa sztabu wojsk rosyjskich na Kaukazie i uzyskał awans na generała adiutanta.
W momencie wybuchu wojny krymskiej, korpus dowodzony przez Bariatinskiego został skierowany do walki z Turkami. Po zwycięstwie pod Kurekdere, generał otrzymał order św. Jerzego III stopnia. Jednak z powodu konfliktów z nowym dowódcą wojsk rosyjskich na Kaukazie, Nikołajem Murawjowem, Bariatinski został odsunięty od dowodzenia. Najpierw powierzono mu dowództwo wojsk stacjonujących w Mikołajowie, a następnie gwardyjskiego korpusu rezerwowego.
Namiestnik Kaukazu
Po wstąpieniu na tron Aleksandra II, który wysoko cenił Bariatinskiego, ten został dowódcą sił rosyjskich na Kaukazie i jednocześnie namiestnikiem Kaukazu. Otrzymał awans na stopień generała piechoty. Wspólnie z szefem sztabu Korpusu Kaukaskiego, Dmitrijem Milutinem, oraz dowodzącym lewym skrzydłem Kaukaskiej Linii Umocnionej, N. Jewdokimowem, opracował plan ostatecznej pacifikacji Kaukazu. Dzięki konsekwentnym działaniom bojowym, do jesieni 1858 roku Rosjanie opanowali Wielką i Małą Czeczenię, a Szamil musiał wycofać się do Dagestanu. W 1859 roku wojska Szamila zostały zaatakowane z trzech stron jednocześnie, a w sierpniu tegoż roku, pod aułem Gunib, Szamil oddał się w niewolę wojskom dowodzonym przez Bariatinskiego. Za skuteczne umocnienie władzy Rosjan na Kaukazie Północnym, Bariatinski otrzymał stopień generała marszałka polnego.
Jako namiestnik Kaukazu wspierał misje chrześcijańskie oraz rozwój rolnictwa. W 1862 roku, na własną prośbę, został zwolniony ze stanowiska i wyjechał na leczenie. Później był członkiem Rady Państwa. W trakcie wojny austriacko-pruskiej w 1866 roku sugerował Rosji aktywne wsparcie Prus w celu dokonania rozbioru Austro-Węgier, jednak jego propozycja nie zyskała akceptacji tajnego komitetu specjalnego przy carze.
Aleksandr Bariatinski zmarł 25 lutego 1879 roku w Genewie, a jego ciało zostało pochowane w rodowym majątku Iwanowskoje w guberni kurskiej.
Był żonaty z gruzińską szlachcianką Jelizawietą, z domu Orbeliani, primo voto Dawydową.
Odznaczenia
Bariatinski był uhonorowany wieloma odznaczeniami, w tym: Orderem Świętego Andrzeja z mieczami (1859), Orderem Świętego Aleksandra Newskiego (1857), Orderem Orła Białego (1856), Orderem Świętego Jerzego II, III i IV klasy, Orderem Świętego Włodzimierza I i IV klasy, Orderem Świętej Anny I klasy, pruskim Orderem Świętego Jana Jerozolimskiego (1840), Orderem Orła Czerwonego III klasy (1838) oraz Orderem Orła Czarnego (1863). Otrzymał także austriacki Order Leopolda (1839), węgierski Order Świętego Stefana (1874), wirtemberski Order Korony, perski Order Lwa i Słońca I klasy (1852), holenderski Order Wojskowy Wilhelma I klasy (1860), Krzyż Wielki francuskiego Orderu Legii Honorowej (1867), saski Order Zasługi Cywilnej (1840), heski Order Ludwika I klasy (1843), badeński Order Wierności (1861), luksemburski Order Korony Dębowej II klasy (1844) oraz sasko-weimarski Order Sokoła Białego III klasy (1840).
