Aleksandr Antonow

Aleksandr Stiepanowicz Antonow

Aleksandr Stiepanowicz Antonow, w języku rosyjskim Алекса́ндр Степа́нович Анто́нов (urodzony 26 lipca?/7 sierpnia 1889 w Moskwie, zmarł 24 czerwca 1922 w Niżnim Szybriaju, w ujeździe borisoglebskim guberni tambowskiej) był rosyjskim rewolucjonistą, członkiem eserowców oraz jednym z liderów antykomunistycznego powstania chłopskiego, znanego jako powstanie tambowskie (1920-1921), które w historiografii sowieckiej określane było jako antonowszczyzna.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość Antonowa miały miejsce w Kirsanowie, gdzie uczęszczał do szkoły realnej w Tambowie, z której został wydalony za propagowanie rewolucyjnej literatury. Pracował jako uczeń stolarza, a w czasie rewolucji w 1906 roku przystąpił do Partii Socjalistów-Rewolucjonistów (eserowców) i stał się jej bojowcem. Został aresztowany w Saratowie podczas przygotowań do zamachu na dowódcę Kazańskiego Okręgu Wojskowego. W 1909 roku, za ranienie policjanta w Tambowie oraz napad na stację kolejową w Inżawinie, skazano go na karę śmierci, którą zamieniono na dożywotnią katorgę. Przebywał w więzieniach w Tambowie, Moskwie oraz w ciężkim więzieniu katorżniczym we Włodzimierzu nad Klaźmą. Dwa razy próbował uciec z więzienia w Tambowie, a we Włodzimierzu był sześciokrotnie karany karcerem. Został zwolniony na mocy amnestii po rewolucji lutowej w 1917 roku, która obaliła carat. Po uwolnieniu związał się z lewicowymi eserowcami w Partii S-R. Pełnił funkcję pomocnika, a następnie zastępcy szefa milicji w Tambowie, a w maju 1917 roku brał udział w likwidacji samozwańczej Republiki Kirsanowskiej oraz aresztowaniu jej przywódcy, A. Trunina.

Po przewrocie bolszewickim Antonow był szefem zarządu milicji w Kirsanowie od listopada 1917 do lipca 1918 roku, kiedy lewicowi eserowcy współrządzili z bolszewikami. W maju 1918 roku uczestniczył w rozbrajaniu oddziałów Korpusu Czechosłowackiego, przejeżdżających przez stację kolejową w Kirsanowie. Po powstaniu lewicowych eserowców w lipcu 1918, w czasie nieobecności Antonowa w Kirsanowie, jego współpracownicy zostali aresztowani i rozstrzelani przez Czeka. Antonow zaczął się ukrywać przed Czeka i bezskutecznie próbował wstąpić do oddziałów antybolszewickich (Ludowa Armia Komucza), organizowanych przez Komucz w Samarze.

Pod koniec 1918 roku Antonow wrócił do Tambowa i zorganizował kilkudziesięcioosobowy oddział partyzancki, który miał na celu obronę przed bolszewickimi oddziałami rekwizycyjnymi, opierając się głównie na sprzęcie skonfiskowanym Korpusowi Czechosłowackiemu. Głosił hasła eserowskie, choć nie utrzymywał kontaktów z partią. Został zaocznie skazany na śmierć przez bolszewików. Do lata 1920 roku jego oddział prowadził terror indywidualny, a później rozrósł się do armii chłopskiej liczącej około 20 tysięcy ludzi, wspieranej nieregularnie przez dodatkowe 30 tysięcy słabo uzbrojonych chłopów.

W maju 1920 roku Antonow był jednym z najaktywniejszych organizatorów zjazdu Związku Chłopów Pracujących (ZChP) w guberni tambowskiej, nawołując miejscowych chłopów do organizowania spotkań mających na celu wymuszenie na lokalnych władzach radzieckich respektowania woli mieszkańców. Od listopada 1920 do czerwca 1921 roku był faktycznym liderem powstania chłopskiego. Po jego stłumieniu i zniszczeniu przez bolszewików obozu partyzanckiego nad rzeką Worona w sierpniu 1921, Antonow ukrywał się z bratem Dmitrijem. Zginął 24 czerwca 1922 roku w walce z Czeka, które otoczyło miejsce, gdzie się schowali.