Aleksandr Walentinowicz Amfitieatrow (ros. Александр Валентинович Амфитеатров, ur. 26 grudnia 1862 w Kałudze, zm. 26 lutego 1938 w Levanto) był rosyjskim pisarzem i publicystą.
Życiorys
Ukończył moskiewskie gimnazjum ze złotym medalem, a w 1885 roku Wydział Prawny Uniwersytetu Moskiewskiego. Pracował w czasopismach prawniczych, gdzie poznał Antona Czechowa. W 1899 roku brał udział w zakładaniu gazety „Rossija”, w której publikował teksty z zakresu krytyki literackiej. W 1902 roku został zesłany do Minusińska za swoją krytykę carskiej polityki, a później przeniesiono go do Wołogdy. Po powrocie z zesłania w 1903 roku, w 1904 roku wyemigrował do Paryża, gdzie wydawał pismo „Kranoje Znamia”. W latach 1906-1916 mieszkał we Włoszech, gdzie pracował nad swoimi powieściami historycznymi: „Wośmidiesiatniki” (wydana w dwóch tomach w 1907) oraz „Diewiatidiesiatniki” (wydana w dwóch tomach w latach 1910-1911). Były to naturalistyczne powieści-kroniki przedstawiające życie rosyjskiej inteligencji pod koniec XIX wieku, zawierające elementy sensacyjne. W 1916 roku powrócił do Rosji, jednak już w 1917 roku, po krytyce ministra Protopopowa w prasie, został ponownie zesłany, tym razem do Irkucka. Wkrótce po rewolucji lutowej objęła go amnestia, co pozwoliło mu osiedlić się w Piotrogrodzie. W latach 1919–1921 był trzykrotnie aresztowany przez organy Czeki, co skłoniło go do emigracji do Finlandii 23 sierpnia 1921 roku. Następnie udał się do Berlina, a potem do Pragi, aby ostatecznie osiedlić się w Levanto. Jest autorem licznych opowiadań oraz dramatów poruszających problemy społeczne współczesnej Rosji. W 1929 roku w Berlinie opublikował zbiór opowiadań „Odierżymaja Ruś” oraz tom esejów „Litieratura w izgnaniu” w Belgradzie.
Bibliografia
Амфитеатров Александр Валентинович. ХРОНОС: ВСЕМИРНАЯ ИСТОРИЯ В ИНТЕРНЕТЕ. [dostęp 2017-08-12]. (ros.).
Nowa encyklopedia powszechna PWN t. 1, Warszawa 1998.
