Aleksandr Aleksandrowicz Alabjew
Aleksandr Aleksandrowicz Alabjew (ros. Алекса́ндр Алекса́ндрович Аля́бьев; urodzony 4 sierpnia?/15 sierpnia 1787 w Tobolsku, zmarły 22 lutego?/6 marca 1851 w Moskwie) był rosyjskim kompozytorem, który odegrał istotną rolę w rozwoju romantyzmu w muzyce rosyjskiej.
Alabjew przyszedł na świat w Tobolsku, gdzie jego ojciec pełnił funkcję vicegubernatora. W 1796 roku rodzina przeniosła się do Petersburga, co umożliwiło mu rozwój w dziedzinie muzyki. Jego pierwsze kompozycje ukazały się w latach 1810–1811, w tym znany Polonez Es-dur, dedykowany Johnowi Fieldowi. W 1812 roku brał udział w wojnie przeciwko Napoleonowi. Dopiero w 1823 roku zrezygnował z kariery wojskowej i osiedlił się w Moskwie, gdzie skoncentrował się na tworzeniu muzyki. Jego życie jednak nie było łatwe – w wyniku intryg został niesłusznie oskarżony o nieumyślne zabójstwo i w 1827 roku skazany na zesłanie, z którego powrócił dopiero w 1843 roku.
Alabjew był jednym z pierwszych utalentowanych kompozytorów narodowości rosyjskiej, którego muzyka zdobyła uznanie w kraju. W XVIII wieku większość kompozytorów muzyki świeckiej w Rosji pochodziła z Włoch, Niemiec lub Francji. Jego popularność wykraczała nawet poza granice kraju. Najbardziej znanym utworem Alabjewa jest pieśń Słowik (Соловей), która zyskała status przeboju muzyki salonowej i była wielokrotnie aranżowana, w tym w wersjach instrumentalnych (w Polsce jedną z interpretacji Słowika wykonywał duet fortepianowy Kisielewski – Tomaszewski).
W kontekście muzyki rosyjskiej Alabjew był pierwszym prawdziwym romantykiem. Tworzył dzieła romantyczne na długo przed tym, jak Michaił Glinka, uznawany za „ojca opery rosyjskiej”, zapoczątkował swoją karierę z operą Rusłan i Ludmiła. Alabjew również pisał opery, w tym Burza, opartą na sztuce Szekspira, oraz stworzył około 160 pieśni. Był pionierem rosyjskiego dramatu lirycznego i interesował się folklorem muzycznym, który wykorzystywał w swoich kompozycjach. Nawet podczas zesłania kontynuował pracę twórczą, dokumentując pieśni tatarskie, gruzińskie i baszkirskie. Po II wojnie światowej odkryto cenne archiwum Alabjewa, a monografia autorstwa B. Dobrochotowa została opublikowana w Moskwie w 1966 roku.
