Aleksander Żytkiewicz, znany jako Jastrzębski, Morawski oraz Albin Morawski (urodzony 30 stycznia 1903 roku w Boguchwale, zmarł 26 marca 1978 roku w Olsztynie) był oficerem Wojska Polskiego oraz Armii Krajowej, a także członkiem ruchu oporu w czasie II wojny światowej.
Życiorys
Jako ochotnik wziął udział w III powstaniu śląskim, walcząc w szeregach 8. Pszczyńskiego Pułku Piechoty pod dowództwem kapitana Franciszka Rataja. Później był uczniem Korpusu Kadetów Nr 1, gdzie w 1923 roku uzyskał maturę. Od 1925 roku był w rezerwie jako oficer łączności z przydziałem mobilizacyjnym do 28 Pułku Artylerii Lekkiej. Rozpoczął studia z zakresu historii na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie pracował jako urzędnik administracyjny aż do 1939 roku.
W dniu 24 września 1939 roku został zmobilizowany. Służył w 28. Pułku Artylerii Lekkiej, osiągając stopień dowódcy dywizjonu, a później pułku, biorąc udział w obronie Twierdzy Modlin. Został wzięty do niewoli przez Niemców i trafił do obozu jenieckiego w Działdowie, skąd udało mu się uciec. Po powrocie do Warszawy przeszedł do konspiracji, wstępując do Tajnej Armii Polskiej, gdzie pełnił m.in. funkcję komendanta powiatu II Okręgu. Po połączeniu TAP z Związkiem Walki Zbrojnej oraz Armią Krajową, dołączył do „Wachlarza”, gdzie wraz z podporucznikiem Jerzym Czelejem kierował Oddziałem V Łącznościowym (1942). W obliczu zagrożenia aresztowaniem, w grudniu 1942 roku otrzymał urlop i opuścił stolicę, pozostając bez przydziału organizacyjnego. Po wezwaniu do służby przez ppłk. Adama Remigiusza Grocholskiego, wrócił do Warszawy, gdzie został aresztowany 7 kwietnia 1943 roku podczas mszy w kościele św. Michała Archanioła i św. Floriana na Pradze. Po miesiącu spędzonym na Pawiaku, został przewieziony do KL Auschwitz-Birkenau (numer obozowy 121678). W obozie, pracując w różnych komandach (w tym w Zimmereikommando i SS-Unterkunftskammer), brał udział w obozowej konspiracji, której przewodził pułkownik Władysław Smereczyński. W październiku 1944 roku został przeniesiony do KL Groß-Rosen, a następnie do KL Flossenbürg-Leitmeritz, gdzie doczekał się wyzwolenia 9 maja 1945 roku.
Po wojnie osiedlił się w Olsztynie.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych
- Srebrny Krzyż Zasługi po raz drugi (12 kwietnia 1938)
- Krzyż Niepodległości
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Debski: Aleksander Żytkiewicz – kadet ochotnik III Powstania Śląskiego, dzieje.pl, 2016-06-14. [dostęp 2021-02-15]. (pol.).
Zdzisław Zaborski: Żytkiewicz, Aleksander. [w:] „Noty biograficzne”, Przegląd Pruszkowski nr 2, 99-115 [on-line]. mazowsze.hist.pl, 1998. [dostęp 2021-02-15]. (pol.).
Historia Związku Odwetu i „Wachlarza”. sww.w.szu.pl. [dostęp 2021-02-15]. (pol.).
