Aleksander Zwierzyński
Aleksander Zwierzyński, znany również jako „Aleksander” oraz „Tokarski” (ur. 3 lutego 1880 w Tuszynie koło Łodzi, zm. 3 lutego 1958 tamże) był polskim prawnikiem i dziennikarzem. Pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu I kadencji oraz był posłem na Sejm Ustawodawczy, a także I, II i III kadencji w II RP, reprezentując Związek Ludowo-Narodowy, a później Stronnictwo Narodowe. Był posłem na Sejm Litwy Środkowej, przewodniczącym Stronnictwa Narodowego w czasie II wojny światowej oraz kierownikiem Biura Wschodniego Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj. Od września 1944 pełnił rolę wiceprezesa Rady Jedności Narodowej.
Życiorys
Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego oraz w École d’études politiques. Od 1905 roku był członkiem Ligi Narodowej. W 1907 roku osiedlił się w Wilnie, gdzie pisał m.in. do Dziennika Wileńskiego, Pobudki, Kurierskiego Litewskiego oraz Kurierskiego Małego. Po wybuchu I wojny światowej dołączył do Komitetu Polskiego w Wilnie i zaangażował się w działalność Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego.
W styczniu 1922 roku został wybrany do Sejmu Litwy Środkowej, a w marcu tego samego roku zasiadł w Sejmie Ustawodawczym. W listopadowych wyborach parlamentarnych 1922 roku zdobył mandat poselski jako członek Związku Ludowo-Narodowego i został wicemarszałkiem Sejmu. Ponownie uzyskał mandat w wyborach w 1928 oraz 1930 roku (w tych ostatnich z listy państwowej Stronnictwa Narodowego). Był członkiem najwyższych władz ZLN, a później Komitetu Politycznego i Komitetu Głównego Stronnictwa Narodowego.
14 lutego 1938 roku w redakcji Dziennika Wileńskiego został zaatakowany przez oficerów Wojska Polskiego w odwecie za krytyczny artykuł o Józefie Piłsudskim. Redaktor naczelny gazety, Stanisław Cywiński, nie wymieniając Piłsudskiego z imienia, użył określenia „kabotyn”, co zostało uznane za zniewagę pamięci Marszałka.
W 1939 roku pełnił rolę prezesa Katolicko-Narodowego Komitetu Wyborczego, który z powodzeniem uczestniczył w wyborach do rady miejskiej Wilna, zdobywając 27 miejsc w radzie. Jednym z postulatów komitetu było „odżydzenie” Wilna.
Podczas II wojny światowej działał w konspiracji. Od połowy 1941 roku pracował w Biurze Wschodnim Delegatury Rządu na Kraj. W 1943 roku objął stanowisko prezesa Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego, a we wrześniu 1944 roku został powołany na wiceprezesa Rady Jedności Narodowej.
8 marca 1945 roku został aresztowany przez NKWD i UB w Brwinowie i wywieziony do Moskwy. W pokazowym procesie szesnastu skazano go na osiem miesięcy więzienia. W listopadzie 1945 roku powrócił do kraju.
Rodzina
Był synem Kazimierza oraz Celestyny z Raczkiewiczów.
Przypisy
Bibliografia
Zwierzyński Aleksander w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1, t. II s. 488–489.
