Aleksander Ziemny

Aleksander Ziemny, znany wcześniej jako Aleksander Ryszard Keiner; używał także pseudonimów: Ingratus, Stefan Rymarz, (Top), (zet) oraz Ziem. Urodził się 11 czerwca 1924 roku w Krakowie, a zmarł 12 września 2009 roku w Warszawie. Był polskim poetą, prozaikiem, reportażystą oraz tłumaczem literatury pięknej z języków: angielskiego, rosyjskiego, ukraińskiego i hebrajskiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie żydowskiej jako syn adwokata Ferdynanda Keinera (1893-1938) oraz Pauliny z domu Kleinberg (1896-1987), pielęgniarki. Kształcił się w szkole powszechnej oraz w Gimnazjum Sanatoryjnym Męskim Dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Po rozpoczęciu II wojny światowej przebywał we Lwowie i Podhajcach (Podole). W czerwcu 1940 roku został deportowany na przymusowe roboty na Uralu (oboz Pyszma w obwodzie swierdłowskim), gdzie wykonywał różnorodne prace, m.in. jako woźnica, drwal i robotnik kolejowy. W 1940 roku rozpoczął swoją twórczość poetycką. W latach 1943-1944 uczył języka niemieckiego w szkole średniej w rejonie pyszmińskim. W lipcu 1944 roku wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego w ZSRR, a następnie był uczniem Oficerskiej Szkoły Piechoty w Riazaniu. W 1945 roku wrócił do Polski razem z I Armią Wojska Polskiego.

Po demobilizacji osiedlił się w Krakowie, gdzie w latach 1946-1969 (z stałą współpracą do 1949) był dziennikarzem w krakowskim „Przekroju”. W tym samym roku zadebiutował wierszem „Czwarta droga” (napisanym w 1941), który został opublikowany w „Odrodzeniu”. Od 1948 roku mieszkał w Warszawie. Pracował jako dziennikarz „Życia Warszawy” (1948) oraz w Agencji Prasowo-Informacyjnej (API, 1949-1955). Publikował także w takich pismach jak: „Rzeczpospolita”, „Szpilki” (1949-1963, 1966, 1969), „Życie Literackie” (1953-1971, 1974, 1975), „Nowa Kultura” (1952-1958) oraz „Zwierciadło” (1960-1963). W latach 1956-1969 był dziennikarzem tygodnika „Świat”, gdzie publikował m.in. aforyzmy z cyklu „Ruszanie mózgiem” oraz liczne reportaże. Jako dziennikarz i reporter odbył wiele zagranicznych podróży, m.in. do Anglii, Bułgarii, Chin, Czechosłowacji, Francji, Meksyku, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Włoch, Bliskiego Wschodu, Szwajcarii, ZSRR, Kanady, Hiszpanii i Izraela.

Po zamknięciu pisma „Świat” w wyniku wydarzeń Marca 1968, w latach 1969-1973 pracował w miesięczniku „Ty i Ja”. W tym okresie publikował swoją twórczość, zarówno przekłady, jak i własne teksty, w takich pismach jak: „Współczesność” (1970-1971, m.in. cykl „Listy do siebie”), „Literatura” (1975-1981, 1986-1989; m.in. przekłady poezji i prozy z języków angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego i hebrajskiego). Od 1973 roku był na rencie inwalidzkiej. W 1981 roku pracował jako wolontariusz w Szpitalu Bielańskim w Warszawie. Publikował przekłady literatury żydowskiej w pismach takich jak „Tygodnik Powszechny” (1981), „Pismo” (1981) oraz „Kurier Polski” (1984). W 1987 roku, pod pseudonimem „Ingratus”, publikował przekłady poezji rosyjskiej w pismach drugiego obiegu: „Europa”, „Kultura Niezależna” oraz „Miesięcznik Małopolski”. W latach 90. publikował w „Literaturze” (1991-1996), „Rzeczpospolitej” (1997-2006) oraz „Midraszu” (1997-2009).

Otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień, w tym Srebrny Krzyż Zasługi (1945), Medal Bat Jamu (1987), oraz Nagrodę Polskiego PEN Clubu za przekłady literatury hebrajskiej (1998).

Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (późniejszy Związek Literatów Polskich; 1947-1983), Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (późniejsze Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, 1951-1976), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-2009) oraz Polskiego PEN Clubu (1993-2009).

Mieszkał w Warszawie, na Bielanach. Został pochowany 15 września 2009 roku na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 2).

Życie prywatne

W 1948 roku w Krakowie poślubił Marię Janinę Zipper (1922-2018), pochodzącą z zasymilowanej rodziny żydowskiej, która po II wojnie światowej zmieniła nazwisko na Zaremba. Mieli dwie córki: Małgorzatę i Alinę. Ze strony ojca był kuzynem Jerzego Korczaka.

Twórczość

Przestrzeń bez echa. Pisane na obczyźnie w latach 1940–1945 (poezje; Przełom 1947)
Teraz i zawsze (poezje; Czytelnik 1956)
Przystanek dla ciebie (poezje; Czytelnik 1960)
Gniazdo (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964)
Partia macao (opowiadania; Iskry 1964)
Misjonarze w jesionkach (reportaże; 1965)
Dziesiątka (opowiadania; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967)
Oczy na Meksyk (wespół z Ryszardem Bańkowiczem; Iskry 1968)
Rękodzieło (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968)
Flirt z Wołominem (reportaże; Czytelnik 1970)
Jawa (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971)
Listy do siebie (1961-1971) (wspomnienia; Czytelnik 1973)
Sposoby życia (szkice biograficzne; Iskry 1973)
Tlen (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974)
Oda do głupoty (poezje i satyry; Iskry 1975)
Liryka (poezje; Wydawnictwo Literackie 1977)
Coraz krótsze lata (wspomnienia; Czytelnik 1978)
Wiersze wybrane (Czytelnik 1980)
Mój niemy przyjaciel (opowiadania; Czytelnik 1981)
Nowe wiersze i przekłady (Czytelnik 1985, ISBN 83-07-01258-9)
Opowiadania dawne i nowe (Wydawnictwo Literackie 1985)
Miejsca pożegnane. Szkice z podróży 1958-1984 (Czytelnik 1989)
Notesy adresowe (poezje; edycja w języku polskim i hebrajskim; Tłum. Miriam Akavia i A. Braunem, przedmowa: Ryszard Loew; Tel-Aviv: Eked 1989)
Jeszcze ciszej. Strofy z lat 1985–1990 (poezje; Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta” 1990)
Zły interes (opowiadania; Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta” 1990)
Rzeczy ukraińskie (publicystyka; Verba 1991)
Moja podróż na Kozaczyznę i inne szkice (Verba 1992)
Żartem. Anegdoty i dowcipy z lat 1945–1990 (Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta” 1992)
Problem osobisty. Wiersze z pięćdziesięciu lat (Verba 1994)
Co się z nami dzieje (felietony; przedmowa: Andrzej Drawicz; CiS 1995)
Resztki mniejszości, czyli Żydzi polscy dzisiaj (szkice; Oficyna Bibliofilów 1997; wydanie 2 uzupełnione: 2000)
Czasami pamięć nie kłamie (szkice; Oficyna Bibliofilów 1998)
Wiersze 1940-1998 (Czytelnik 1999)
W ostrych przeciągach. Szkice na zmianę pogody (Magazyn Literacki 2000)
Miarka do miarki. Wybór szkiców z lat 1970-2002 (Przedmowa: Ryszard Kapuściński; Nowy Świat 2003)
Późne sonety (poezje; Wydawnictwo Literackie 2003)
Późne sonety II (poezje; Nowy Świat 2006, ISBN 83-7386-186-6)
Nie ma sądnego dnia (szkice i felietony; Austeria 2007, ISBN 978-83-89129-48-2)

Publikacje w pracach zbiorowych

Wspomnienie o Lucjanie Wolanowskim, [w:] Wokół reportażu podróżniczego. Tom 3. Lucjan Wolanowski (1920-2006). Studia – szkice – materiały (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, seria: „Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2683”, ISBN 978-83-226-1802-8, ISSN 0208-6336)

Przekłady i prace redakcyjne

K. Abrosenko, Kultura radziecka – przodująca kultura świata (Książka i Wiedza 1952)
Poezje nowohebrajskie (Wybór, przekład, przedmowa, noty; Państwowy Instytut Wydawniczy 1986), ISBN 83-06-01299-2; wydanie 2 rozszerzone: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988
Powrót poetów. 224 wiersze rosyjskie (Wybór, przekład, wstęp, objaśnienia; Iskry 1990)
Poeci Złotej Ery: Jehuda Halevi, Moses ibn Ezra, Solomon ibn Gabirol (Wybór, przekład i wstęp; Fundacja Shalom 1996)
Nikołaj Gogol, Taras Bulba (Przekład, wstęp i przypisy; Posłowie: Janusz Tazbir; Czytelnik 2002)
Lina Kostenko, Wiersze (Wybór, współautor przekładów, posłowie; Pozostali tłumacze: Leszek Engelking, Józef Waczków, Wiktor Woroszylski; Początkowo: Iskry 1990, ISBN 83-207-1318-8; pierwotnie zaplanowana edycja nie doszła ostatecznie do skutku na skutek konfliktu autorki z wydawnictwem; gotowy skład książki opublikowało Wyd. Aldyna jako odbitkę na prawach rękopisu w ilości 25 numerowanych egzemplarzy)