Aleksander Zieliński, noszący herb Świnka (urodzony około 1755–1760, zmarły w 1821 roku), pełnił funkcję podkomorzego nurskiego, był posłem ziemi nurskiej na Sejm Czteroletni w 1788 roku, a także generałem majorem ziemskim, marszałkiem pospolitego ruszenia szlachty mazowieckiej oraz sejmiku szlachty powiatu pułtuskiego. Dodatkowo, był pierwszym prefektem departamentu płockiego.
Działalność
Po przegranej wojnie z Rosją oraz drugim rozbiorze Rzeczypospolitej, Aleksander Zieliński przystąpił do Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej, a konkretnie do jego lewego skrzydła. Organizacja ta nie tylko przygotowywała powstanie spiskowe, ale również doprowadziła do tego, że Zieliński został pełnomocnikiem Rady Najwyższej Narodowej dla ziemi łomżyńskiej, różańskiej oraz nurskiej. Ponadto, został generałem majorem milicji mazowieckiej i nurskiej. Otrzymał również odznaczenie od Tadeusza Kościuszki w postaci okolicznościowej obrączki „Ojczyzna swojemu obrońcy”, co dowodzi jego poparcia dla zapisów zawartych w Konstytucji 3 Maja i aktywnego uczestnictwa w przedpowstaniowej konspiracji warszawskiej. W 1793 roku Rada Nieustająca zawiesiła go w pełnieniu obowiązków kasztelana, co było związane z jego działaniami na rzecz zjazdu szlachty i wyboru nowych sędziów ziemskich, które miały miejsce z jego pomocą oraz jego brata Ignacego, porucznika w szwadronie jazdy Regimentu 4 Straży Przedniej.
W tym czasie współpracował z bryg. Antonim Madalińskim, dowódcą stacjonujących w przyszłym powiecie pułtuskim oddziałów 1 Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej. Zieliński współorganizował pomoc materialną dla szwadronów tej brygady. Po tym, jak bryg. Madaliński otrzymał w marcu 1794 roku polecenia z Drezna, uczestniczył w naradzie, która miała miejsce w Ostrołęce, co pozwoliło mu zaznajomić się z przyczynami koncentracji wojsk w Ostrołęce i Pułtusku w dniach 8 i 9 marca 1794 roku. Z tego wynika, że był świadom przybycia gen. Tadeusza Kościuszki do Krakowa oraz planów wybuchu powstania.
Wiadomo, że kawaleria wielkopolska zebrała się w wyznaczonych miejscach 12 marca, a dołączył do niej również szwadron ułanów królewskich z Regimentu 4 Straży Przedniej, dowodzony przez por. Ignacego Zielińskiego. Aleksander Zieliński był prawdopodobnie świadkiem przysięgi złożonej przez oficerów, którzy obiecali wierność Madalińskiemu i obronę wolności. Rodzina Zielińskich (Aleksander, Jan, Norbert, Ignacy) zaczęła intensyfikować pro-powstańczą działalność na terenie ziemi nurskiej i łomżyńskiej.
Gdy brygada Madalińskiego zbliżała się do Końskich, na krakowskim Rynku Głównym, 24 marca, ogłoszono w imieniu Tadeusza Kościuszki „Akt powstania obywateli, mieszkańców województwa krakowskiego”. Generał został publicznie uznany za Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej. Jednak północna granica Mazowsza z Prusami pozostała niechroniona przez polskie wojska, co zostało wykorzystane przez Fryderyka Wilhelma II, który 20 marca postawił swoją armię w stan alarmowy. 1 kwietnia doszło do przekroczenia granicy województwa ciechanowskiego przez zgrupowanie składające się z batalionu fizylierów oraz dziewięciu szwadronów dragonów i huzarów, dowodzone przez gen. lejt. Fryderyka von Wölky’ego. Oddziały te otrzymały polecenie przemieszczania się w kierunku dolnego biegu Narwi. Po zwycięskiej bitwie pod Racławicami, 6 kwietnia, jeden z oddziałów dotarł do Pułtuska, a inne zajęły Płock, Szreńsk, Wyszogród, Zakroczym i Serock. W tym samym czasie, inna grupa Prusaków pod dowództwem gen. mjr. Franciszka Ludolfa Ferdynanda von Widaua, obsadziła do 5 kwietnia tereny pod Mławą. Gen. mjr. Henryk Johan von Günther, dowodząc oddziałem złożonym z batalionu piechoty i dziesięciu szwadronów z Regimentu 9 Bośniaków, ruszył z okolic Pisza, aby opanować linię brzegową Narwi od Ostrołęki po Wizę. Po przekroczeniu granicy, gen. lejt. Wilhelm Fryderyk von Schwerin nakazał im dalsze przemieszczanie się na wschód, w kierunku Tykocina.
To były słabe liczebnie oddziały, a jednak nikt im nie stawiał praktycznie oporu. Tylko w Ostrołęce, wicebryg. Dąbrowski, mając za zadanie ścigać pododdziały jazdy bryg. Madalińskiego, nie dopuścił do miasta bośniaków gen. von Günthera i zabezpieczył kasę z Łomży. Armia pruska pozostała na tym terenie aż do przegranej wojny z napoleońską Francją, która zakończyła się 8 lipca 1807 roku, kiedy to podpisano traktat pokojowy w Tylży.
Upadek powstania kościuszkowskiego nie zakończył jednak jego działalności niepodległościowej. Po 6 grudnia 1806 roku, na wniosek gen. Dąbrowskiego, przejął obowiązki regimentarza pospolitego ruszenia szlachty mazowieckiej, a po 16 grudnia zgodził się zostać, zgodnie z sugestiami Józefa Wybickiego, prezesem Izby Administracyjnej przyszłego Departamentu Płockiego. Nie był jednak w stanie długo pełnić powierzonych mu obowiązków, ponieważ na koniec 1808 roku, prawdopodobnie w geście protestu, przekazał je płk. Rajmundowi Rembielińskiemu. To jednak nie oznaczało końca jego działalności politycznej. Na wniosek Rady Stanu Księstwa Warszawskiego objął obowiązki marszałka szlachty powiatu pułtuskiego i doprowadził do wyboru pierwszego posła na sejm z tego powiatu, Ludwika Pączkowskiego z Romanowa pod Makowem, syna wojskiego mniejszego przasnyskiego. Później angażował się w działalność na terenie powiatu, a jako dzierżawca Długosiodła zajął się organizacją szkoły elementarnej.
Rodzina
Aleksander Zieliński był mężem zmarłej w około 1820 roku Jadwigi z Zielińskich herbu Świnka, córki Jana (1709–1787) i Anny z Wkrzyńskich. Po jej śmierci, 24 września 1803 roku, ożenił się z Antoniną z Błeszczyńskich, urodzoną około 1780 roku. Z pierwszą żoną miał trzy córki: Teklę, żonę Józefa hr. Koziebodzkiego herbu Jastrzębiec, Magdalenę, żonę Ignacego Zielińskiego herbu Świnka, oraz Józefę, żonę nieznanego z imienia Dulskiego, a także syna Dyzmę, który zmarł około 1860 roku, będącego mężem nieznanej z imienia Zagórskiej. Z drugą żoną miał dwoje dzieci: Henryka, urodzonego w 1806 roku i poległego 29 maja 1831 roku pod Rajgrodem, oraz Mariannę, urodzoną około 1810 roku, która wyszła za mąż za Damięckiego herbu Prus II. Aleksander Zieliński zmarł 26 maja 1821 roku w Olesku, gdzie został pochowany.
Przypisy
