Aleksander Zatorski

Aleksander Zatorski, znany również jako Izrael Zatorski (urodzony w 1901, zmarł 2 listopada 1984) był pułkownikiem ludowego Wojska Polskiego, historykiem wojskowości oraz ruchu robotniczego, a także działaczem komunistycznym.

Życiorys

W młodości Zatorski zaangażował się w ruch komunistyczny. Początkowo był członkiem lewicowej organizacji żydowskiej Cukunft. Później aktywnie działał w Komunistycznym Związku Młodzieży Polskiej. Od 1936 roku mieszkał w Szwajcarii.

Podczas II wojny światowej pełnił funkcję oficera politycznego w ludowym Wojsku Polskim. W latach 1939–1941 przebywał w Rumunii, a w 1941 roku dotarł do Palestyny. W latach 1944–1947 pracował jako korespondent Polpress-PAP w Jerozolimie. W okresie od maja do grudnia 1944 roku był redaktorem „Biuletynu Wolnej Polski”, który był organem Związku Patriotów Polskich na Środkowym Wschodzie.

Po wojnie Zatorski był wykładowcą w Wojskowej Akademii Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie. Pracował również w Polskiej Agencji Prasowej oraz w Zakładzie Historii Stosunków Polsko-Radzieckich w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Był redaktorem naczelnym publikacji takich jak „Biuletyn Wojskowej Akademii Politycznej im. F. Dzierżyńskiego” (seria historyczna; 1958–1959) oraz „Zeszyty Naukowe WAP” (seria historyczna). W 1960 roku przeszedł na emeryturę w stopniu pułkownika.

Zmarł 2 listopada 1984 roku i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C16-5-14).

Odznaczenie

Otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi 18 grudnia 1945 roku.

Wybrane publikacje

O Feliksie Dzierżyńskim: w 25 rocznicę śmierci, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951.
Materiały archiwalne do historii stosunków polsko-radzieckich, t. 1: Marzec 1917 – listopad 1918, oprac. Aleksander Zatorski, przy współudziale Felicji Kalickiej, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1957.
Wielka socjalistyczna rewolucja październikowa a walka narodu polskiego o wyzwolenie narodowe i społeczne, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1960.
(redakcja) Maria Koszutska „Wera-Kostrzewa”, Pisma i przemówienia, t. 1: 1912–1918, red. Natalia Gąsiorowska, Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, oprac. tekstów A. Zatorski, A. Żarnowska, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1961.
(redakcja) Maria Koszutska „Wera-Kostrzewa”, Pisma i przemówienia, t. 2: 1919–1925, red. Natalia Gąsiorowska, Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, oprac. tekstów i przypisy Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1961.
(redakcja) Maria Koszutska „Wera-Kostrzewa”, Pisma i przemówienia, t. 3: 1926–1929, red. Natalia Gąsiorowska, Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, oprac. tekstów i przypisy Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1962.
Dzieje Pułku Bielgorodzkiego, 1. polskiego pułku rewolucyjnego w Rosji, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960.
Czerwona Pomoc (MOPR) w Polsce w latach 1924–1928, Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ 1966.
(redakcja) Dokumenty i materiały po historii sovetsko-pol’skih otnošenij, t. 5: Mai 1926 g.-dekabr’ 1932 g., t. podgotov. A. Zatorskij, per. inoâz. tekstów wykonane: N. G. Vladimirovskoj, Moskva: Akademiâ nauk SSSR 1967.
Polska lewica wojskowa w Rosji w okresie rewolucji 1917–1918, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1971.

Przypisy

Bibliografia

Jacek Pietrzak. Działalność komunistów wśród polskiego wychodźstwa na Wschodzie w świetle materiałów kontrwywiadu Polskich Sił Zbrojnych (1944 r.). „Dzieje Najnowsze”. T. 38/3, s. 125, 2006.
Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 360, 518.
Mirosław Szumiło, Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2014, s. 56.
Aleksander Zatorski. szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2018-01-17].