Aleksander Józef Adolf Zakrzewski-Trzaska (ur. 20 maja 1894 w Innsbrucku, zm. 30 czerwca 1976 we Wrocławiu) był polskim anatomopatologiem oraz doktorem nauk weterynaryjnych.
Życiorys
Urodził się 20 maja 1894 roku w Innsbrucku, w rodzinie Józefa i Zofii z Gebauerów. Swoje wykształcenie średnie zakończył w C.K. VI Gimnazjum w Lwowie. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego. W czasie studiów był aktywnym członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a w latach 1917-1918 pełnił funkcję przewodniczącego tego stowarzyszenia we Lwowie. W okresie 1918-1920 ochotniczo służył w Wojsku Polskim. W 1920 roku uzyskał dyplom doktora wszech nauk, a w 1922 rozpoczął trzyletnie studia w Akademii Medycyny Weterynaryjnej. Od 1924 roku pracował na tej uczelni jako demonstrator, a później jako asystent. W 1926 roku objął stanowisko zastępcy profesora oraz kierownika Katedry Anatomii Patologicznej i Weterynarii Sądowej. Dwa lata później zaprezentował pracę habilitacyjną z zakresu anatomii patologicznej, co pozwoliło mu uzyskać stopień docenta. W 1929 roku został profesorem nadzwyczajnym, a także odbył staże zagraniczne w Instytucie Pasteura w Paryżu, a także w Austrii, Szwajcarii, Jugosławii oraz na Węgrzech, jak i w Katedrze Anatomii Patologicznej Wydziału Weterynaryjnego w Maisons-Alfort. Pełnił funkcję redaktora naczelnego „La Revue Veterinaire Slave”, a także był członkiem Rady Nadzorczej Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, a także członkiem Państwowej Rady Weterynaryjnej. Przewodniczył Lwowskiemu Oddziałowi Towarzystwa Przyrodniczego im. Kopernika i był sekretarzem Towarzystwa Lekarskiego. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa, pozostał na stanowisku wykładowcy. W 1940 roku, na mocy decyzji komisji klasyfikującej pracowników nauki w Moskwie, otrzymał stopień doktora nauk weterynaryjnych. W 1945 roku, podczas wysiedlenia Polaków ze Lwowa, udał się transportem do Polski i osiedlił się we Wrocławiu, gdzie objął kierownictwo Zakładu Anatomii Patologicznej Wydziału Weterynaryjnego oraz dyrekcję Studium Wstępnego połączonych Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej. W 1946 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a w latach 1950-1952 pełnił funkcję dziekana Wydziału Weterynaryjnego nowo powstałej Wyższej Szkoły Rolniczej. W 1964 roku przeszedł na emeryturę.
W 1922 roku ożenił się z Józefą ze Zduńczyków (1896-1961).
Zmarł 30 czerwca 1976 roku, a jego grób znajduje się na Cmentarzu Św. Rodziny we Wrocławiu (sektor 4-21-26,26a).
Dorobek naukowy
Opublikował 72 prace naukowe, z których wiele dotyczyło anatomii patologicznej. Prowadził badania nad patogenezą i patomorfologią gruźlicy koni oraz zwierząt mięsożernych. Po 1945 roku, na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych, wspólnie z profesorem Jakubem Parnasem opracował zasady rozpoznawania i zwalczania różycy oraz pomoru świń. W 1954 roku zainicjował zespołowe badania morfologiczne nad dyzenterią świń, które przyczyniły się do wprowadzenia diagnostyki anatomopatologicznej. Zajmował się także badaniami nad samoistnymi nowotworami zwierząt domowych.
Członkostwo
Był przewodniczącym Komisji Weterynaryjnej przy Komitecie Badań Rolniczych Polskiej Akademii Nauk;
Prezesem Śląskiej Okręgowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej;
Członkiem Rady Naukowej Instytutu Weterynarii w Puławach;
Członkiem Komisji Biologii Nowotworów VI Wydziału Polskiej Akademii Nauk;
Członkiem Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych, również w charakterze członka honorowego;
Członkiem Polskiego Towarzystwa Anatomopatologów;
Członkiem Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów;
Członkiem Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego;
Honorowym członkiem Zrzeszenia Lekarzy i Techników Weterynaryjnych.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski;
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski;
Złoty Krzyż Zasługi;
Srebrny Medal za Długoletnią Służbę;
Brązowy Medal za Długoletnią Służbę;
Odznaka Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych „Pro scentia veterinaria polona”.
Nagrody
Nagroda I stopnia Ministra Szkolnictwa Wyższego.
Przypisy
Bibliografia
Prof. dr Aleksander Zakrzewski (20.05.1894–30.06.1980), Patologia Polska nr. 3 (31)/1980 s. 325–328; Polskie Towarzystwo Anatomopatologiczne;
60 lat polskiego środowiska akademickiego we Wrocławiu: Aleksander Zakrzewski. W: CD z wystawy „Wrocławskie Środowisko Akademickie, Twórcy i Ich Uczniowie” zorganizowanej na Politechnice Wrocławskiej w dniach 12–18 listopada 2003 roku. wsa.dbc.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-04)];
Nota biograficzna w „Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego”. Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 24. delta.cbr.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)]. ISBN 978-83-932996-0-7;
