Aleksander Alojzy Zakrzewski (urodzony 20 czerwca 1907 w Ziłanie w Kurlandii, zmarły 23 lipca 1993) był polskim fotografem i nauczycielem, członkiem Fotoklubu Wileńskiego oraz założycielem Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego.
Życiorys
Zakrzewski przyszedł na świat w 1907 roku w Ziłanie w Kurlandii. W latach 1908–1923 mieszkał z rodziną w Moskwie, co było związane z pracą jego ojca. Po powrocie do Polski, w latach 1923–1925 rodzina osiedliła się w Suwałkach, a w 1925 roku przeniosła się do Wilna, gdzie Zakrzewski w 1929 roku ukończył Seminarium Nauczycielskie im. Tomasza Zana, a w 1933 roku zdał maturę. W latach 1933–1939 studiował na wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego. Równocześnie, od 1929 do 1940 roku, pracował jako nauczyciel w Wilnie – najpierw w dwóch szkołach podstawowych (1929–1931), a następnie w Szkole Kolejowej (1931–1940). W Wilnie był aktywnym członkiem Wileńskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii oraz Fotoklubu Wileńskiego, który prowadził Jan Bułhak. W latach 1928–1939 współpracował z różnymi czasopismami fotograficznymi, publikując swoje zdjęcia oraz artykuły w takich tytułach jak: „Fotograf Polski”, „Polski Przegląd Fotograficzny”, „Przegląd Fotograficzny”, „Miesięcznik Fotograficzny” oraz „Nowości Fotograficzne”. Jego publikacje dotyczyły technik i technologii fotograficznych, a także historii i estetyki fotografii.
Po wybuchu II wojny światowej, w latach 1940–1943, pracował w zarządzie administracji znacjonalizowanych domów. Następnie otworzył zakład fotograficzny „Foto pod psem” przy ul. Hetmańskiej 2 w Wilnie, który funkcjonował od 1943 do 15 lipca 1944, kiedy to miasto zajęła Armia Czerwona. Po tym wydarzeniu ponownie zatrudnił się w administracji domów znacjonalizowanych. W styczniu 1945 roku, razem z rodziną, opuścił Wilno i przeniósł się do Białegostoku, a następnie w sierpniu 1945 do Łodzi, gdzie zamieszkał na osiedlu biskupim przy ul. Wyspiańskiego. Od lutego do grudnia 1945 roku był przedstawicielem Rządu ds. ewakuacji ludności rosyjskiej i białoruskiej w Okręgu Bielsk Podlaski, a później w Okręgu Łódź.
W latach 1947–1973 pełnił funkcję wykładowcy w Technikum Fotograficznym w Łodzi, a także był aktywnym członkiem Klubu Miłośników Fotografii Polskiej YMCA, gdzie zasiadał w zarządzie oraz w jury wystaw, a także w komitecie organizacyjnym wystawy „Łódź w fotografii”. W marcu 1949 roku, razem z Józefem Farbotko, współzałożył Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Fotograficznego (później przekształconego w Łódzkie Towarzystwo Fotograficzne). W ramach swojej działalności w PTF i ŁTF, w latach 1949–1953 był członkiem Komisji Kwalifikacyjnej, a w 1950 roku przewodniczył Sekcji Fotografiki Oddziału. Pełnił również rolę przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej na czeladnika i mistrza w zawodzie fotograf w Kuratorium Łódzkiego Okręgu Szkolnego (1960–1976) oraz był członkiem Komisji Rzeczoznawców przy Pracowni Sztuk Plastycznych (1966–1981). Od 1949 roku był członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. W 1973 roku przeszedł na emeryturę, po której prowadził studio fotograficzne w swoim mieszkaniu, gdzie wykonywał portrety.
Życie prywatne
Był synem Szymona Zakrzewskiego, urzędnika kolejowego, oraz Tekli, gospodyni domowej. Jego żoną była Wanda Zakrzewska (1918–2008), pochodząca z Wilna, z którą miał dwóch synów – Jerzego i Marka. Zmarł i został pochowany na cmentarzu Piaski-Retkińska w Łodzi.
Twórczość
Twórczość Zakrzewskiego obejmowała zarówno realistyczne zdjęcia, jak i piktorialne impresje. Fotografował różnorodne motywy, w tym przyrodnicze, martwą naturę, pejzaże, obiekty architektoniczne oraz zdjęcia w atelier. Stosował techniki takie jak: brom, wtórnik, bromolej, fresson, złotobrom, guma barwiona oraz monokl. Do jego najbardziej znanych fotografii architektury należą obrazy z Gdańska (w tym powojenne ruiny), Wrocławia, Łodzi (w tym plac Wolności), Łowicza, Pragi i Jugosławii. W 1981 roku, na wystawie „Łódź Stara i Nowa”, zestawił przemiany w architekturze i urbanistyce Łodzi, porównując swoje zdjęcia z fotografiami Bronisława Wilkoszewskiego z końca XIX wieku. Jego prace znajdują się w zbiorach Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Muzeum Miasta Łodzi.
Odznaczenia i wyróżnienia
- Artiste FIAP (1967)
- Złoty Krzyż Zasługi (1973)
- Dyplom Honorowy Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego (1974)
- Srebrna Odznaka Federacji Amatorskich Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce (1979)
- Dyplom Honorowy ŁTF (1980)
- Tytuł Honorowego Członka Związku Polskich Artystów Fotografików (1982)
- Złota Honorowa Odznaka ŁTF (1983)
- Tytuł Honorowego Członka ŁTF (1984)
- Medal Pamiątkowy ZPAF (1985)
- Medal im. Jana Bułhaka ZPAF (1985)
- Medal 40-lecia ZPAF (1987)
- Złoty Medal ŁTF za Twórczość Artystyczną (1987)
- Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1988)
- Medal 150-lecia Fotografii (1989)
- Medal Okręgu Łódzkiego ZPAF (1991)
Nagrody
- II nagroda w III konkursie fotograficznym „Polskiego Przeglądu Fotograficznego” za zdjęcie „Złocienie” (1926)
- II nagroda w IV konkursie fotograficznym „Polskiego Przeglądu Fotograficznego” za zdjęcie „w Wilnie o zachodzie” (1927)
- Nagroda Wydziału Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego (1949) za pracę „Łódź – miasto kominów”
- II nagroda w konkursie „Poznajemy pamiątki polskości Gdańska i Dolnego Powiśla” (1956)
Wystawy prac
Przypisy
