Aleksander z Bergamo (zm. 26 sierpnia 303) był rzymskim żołnierzem legendarnej Legii Tebańskiej, uznawanym za męczennika i świętego w Kościele katolickim.
Życie Aleksandra jest mało zrozumiałe i słabo udokumentowane. Dokumenty dotyczące jego męczeństwa pochodzą z czasów, które są pięć wieków późniejsze. Jego związki z legionem tebańskim są jeszcze bardziej niepewne, ponieważ informacje o tym legionie pochodzą głównie z hagiografii chrześcijańskiej, a inne źródła na ten temat milczą.
Żywot
Zgodnie z aktami jego męczeństwa, datowanymi na VIII wiek, Aleksander był chorążym legendarnego rzymskiego Legionu Tebańskiego, który składał się z żołnierzy z Tebaidy w Egipcie, dowodzonego przez św. Maurycego. Tradycja głosi, że centuria, którą dowodził Aleksander, około roku 301 została przeniesiona z Mezopotamii na zachód, najpierw do Kolonii, potem do Brindisi, a następnie do Afryki. Podczas tej długiej podróży cesarz Maksymian rozpoczął prześladowania chrześcijan. Wielu żołnierzy odmówiło wykonania jego rozkazów, co skutkowało karą zdziesiątkowania, która miała miejsce w Agaunum (dzisiejsze Saint-Maurice w Szwajcarii). Aleksander, jako jeden z nielicznych ocalałych, schronił się w Italii, lecz został aresztowany w Mediolanie, w okolicy, gdzie dziś znajduje się kościół Sant’Alessandro w Zebedii, na placu św. Aleksandra. Aresztowany Aleksander odmówił wyparcia się swojej wiary chrześcijańskiej. Został uwięziony, ale udało mu się uciec dzięki pomocy Fidelisa z Como oraz biskupa Maternusa. Zgodnie z tradycją, podczas podróży do Como wskrzesił zmarłego.
Ponownie został rozpoznany, aresztowany i postawiony przed cesarzem Maksymianem. W obliczu władcy obalił ołtarz przeznaczony do składania ofiar bogom pogańskim. Cesarz skazał go na śmierć przez ścięcie, jednak, jak podaje tradycja, żaden z katów nie był zdolny wykonać wyroku. Aleksander został więc ponownie uwięziony, aby umrzeć z głodu, ale znów udało mu się uciec.
Uciekając, przeprawił się przez rzekę Adda suchą nogą i schronił się w lesie w okolicach Bergamo, niedaleko Ponte della Morla, u lokalnego patrycjusza imieniem Krotacjusz. W Bergamo podjął misję nawracania mieszkańców na chrześcijaństwo. Wśród nawróconych byli między innymi przyszli męczennicy Firmus i Rustyk, krewni Krotacjusza. Jednak wkrótce został odnaleziony przez rzymskich żołnierzy, uwięziony i skazany na śmierć przez ścięcie. Wyrok wykonano w Bergamo (26 sierpnia 303) w miejscu, gdzie obecnie znajduje się kościół św. Aleksandra.
Dzięki staraniom pobożnej kobiety imieniem Grata, ciało męczennika zostało wykradzione i przeniesione na teren jej posiadłości, gdzie zostało pochowane. Na tym miejscu później wzniesiono bazylikę św. Aleksandra, która została zburzona podczas budowy murów miejskich.
Kult
Św. Aleksander jest patronem Bergamo, Cervignano d’Adda oraz Besozzo.
Jego liturgiczne wspomnienie obchodzone jest 26 sierpnia.
Ikonografia
W ikonografii przedstawiany jest w zbroi, czasami na koniu. Jego atrybutem jest sztandar, symbolizujący niesienie sztandaru chrześcijaństwa oraz męstwa.
Zobacz też
- kult świętych
- męczennicy wczesnochrześcijańscy
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
Przypisy
Bibliografia
Denis Van Bercham, The Martyrdom of the Theban Legion, Basilea 1956.
David Woods, The Origin of the Legend of Maurice and the Theban Legion, „Journal of Ecclesiastical History” 45 (1994) ss. 385-95.
Maurizio M. Misinato, Sant’ Alessandro di Bergamo Martire [online], Santi e Beati (wł.).
Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.).
