Aleksandër Xhuvani (ur. 14 marca 1888 w Elbasanie, wówczas w Imperium Osmańskim, zm. 22 listopada 1961 w Tiranie) był albańskim językoznawcą oraz pedagogiem.
Życiorys
Był synem prawosławnego duchownego Janiego Xhuvani. Po ukończeniu greckojęzycznej szkoły w 1902 roku, rozpoczął studia filologiczne na uniwersytecie w Atenach, które zakończył w 1906 roku. W sierpniu 1906 roku udał się do Neapolu, gdzie nawiązał kontakt z grupą Arboreszy, związanych z albańskim ruchem narodowym. Dzięki ich wsparciu objął stanowisko nauczyciela w Kolegium Św. Adriana w San Demetrio Corone (Kalabria). W 1909 roku wrócił do rodzinnego Elbasanu, gdzie pracował jako nauczyciel w albańskojęzycznej szkole dla nauczycieli (Shkolla Normale). W 1910 roku został zmuszony przez osmańskie władze do opuszczenia ziem albańskich i udał się do Kairu, gdzie pracował jako dziennikarz.
W 1916 roku powrócił do Albanii, gdzie skoncentrował się na opracowywaniu podręczników do języka albańskiego. W 1918 roku stanął na czele towarzystwa kulturalnego “Qarku letrar i Elbasanit”.
W latach 1920-1922 oraz 1929-1933 pracował w albańskim ministerstwie edukacji, zajmując się organizacją systemu edukacji. W 1921 roku przez krótki czas kierował ministerstwem edukacji. W latach 1922–1929 zarządzał szkołą pedagogiczną w Elbasanie. W 1933 roku powrócił do Elbasanu, gdzie kontynuował pracę jako nauczyciel.
Do ministerstwa edukacji powrócił w 1945 roku, po zaproszeniu ówczesnego ministra Kostaqa Cipo, aby zająć się przygotowaniem podręczników do nauki języka albańskiego. W latach 1947–1953, już jako profesor, kierował sekcją języka i literatury w Instytucie Nauk (późniejszym Uniwersytecie Tirańskim).
W jego dorobku znajduje się wiele tekstów dotyczących standaryzacji języka albańskiego, a także podręczników i słowników. Całość jego twórczości została zebrana w ośmiu tomach, opublikowanych w 1980 roku.
Xhuvani został odznaczony tytułem komandora Orderu Skanderbega. Jego imieniem nazwano uniwersytet w Elbasanie oraz ulice w Prisztinie i Prizrenie. Córka Aleksandra Xhuvaniego, Semiramis (1925-1985), wyszła za mąż za Ramiza Alię.
Dzieła
1954: Fjalor e gjuhës shqipe (Słownik języka albańskiego)
1956: Për pastertinë e gjuhës shqipe (O czystość języka albańskiego)
1980: Vepra (Dzieła)
Przypisy
Bibliografia
Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B.Tauris: 2012, s. 488. ISBN 978-1-78076-431-3.
Sotir Temo: Aleksandër Xhuvani, themelvënës i pedagogjisë shqiptare. Tirana: 2008. ISBN 978-99927-43-81-2. (alb.). Brak numerów stron w książce
