Aleksander Waszkowski

Aleksander Waszkowski (urodzony w 1841 roku w Tarnogrodzie, zmarł 17 lutego 1865 roku w Warszawie) był ostatnim naczelnikiem Warszawy podczas powstania styczniowego.

Życiorys

Był aktywnym członkiem Warszawskiej Organizacji Miejskiej. W lutym 1863 roku zorganizował akcję przejęcia map sztabowych, a w czerwcu tego samego roku przejął Kasa Główna Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu Królestwa Polskiego. Został mianowany na ostatnie powstańcze stanowisko naczelnika Warszawy, które piastował od 10 grudnia 1863 roku do 19 grudnia 1864 roku, kiedy to został niespodziewanie aresztowany na ulicy Elektoralnej. Mimo że zdawał sobie sprawę z niemożności odwrócenia losów powstania, starał się poprzez wydawanie rozkazów i odezw zachować wrażenie, że organizacja miejska nadal funkcjonuje. Nie posiadał stałego miejsca zamieszkania; nocował w zabudowaniach młyna na Solcu, a dni spędzał na czytaniu gazet w kawiarniach. Świadomie unikał wyjazdu z miasta.

Był więziony w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Został stracony na stokach Cytadeli 17 lutego 1865 roku, razem z Emanuelem Szafarczykiem. Była to ostatnia publiczna egzekucja uczestników powstania w Warszawie.

Pamięć o Waszkowskim

Postać Waszkowskiego została uwieczniona w opowiadaniu Władysława Terleckiego pt. Dwie głowy ptaka, które zostało zamieszczone w zbiorze opowiadań nawiązujących do powstania styczniowego, wydanym w 1979 roku, pt. Twarze 1863. Jego imię nosi także ulica na warszawskiej Sadybie.

Przypisy

Bibliografia

Stefan Król, Cytadela Warszawska, Książka i Wiedza, Warszawa 1978, s. 138.
Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1968, s. 184.
Waszkowski Aleksander, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2008-11-12].
Waszkowski Aleksander, [w:] portalwiedzy.onet.pl [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-20)]. Encyklopedia WIEM.
Waszkowski Aleksander, [w:] Encyklopedia Internautica.