Aleksander Wańkowicz (ur. 29 lipca 1881 w Puchowiczach, zm. 22 stycznia 1947 w Puszczykowie) był pułkownikiem pilotem w Wojsko Polskim oraz odznaczonym Orderem Virtuti Militari.
Życiorys
Aleksander Wańkowicz przyszedł na świat 29 lipca 1881 roku w majątku Puchowicze, znajdującym się w ówczesnym powiecie ihumeńskim guberni mińskiej, w rodzinie Aleksandra i Stanisławy z Aleksandrowiczów. Po ukończeniu edukacji rozpoczął służbę jako oficer w Armii Imperium Rosyjskiego, biorąc udział w I wojnie światowej.
20 grudnia 1918 roku został włączony do Wojska Polskiego w randze podpułkownika. Dwa dni później objął stanowisko szefa Sekcji Żeglugi Napowietrznej w Ministerstwie Spraw Wojskowych w Warszawie. Następnie został szefem Sekcji III Aeronautyki w Dowództwie Lotnictwa tego ministerstwa. 11 czerwca 1920 roku został zatwierdzony w stopniu podpułkownika, z datą 1 kwietnia 1920, w Wojskach Lotniczych, w grupie byłych oficerów Korpusów Wschodnich oraz byłej armii rosyjskiej. 21 czerwca 1920 roku Minister Spraw Wojskowych przyznał mu możliwość korzystania tytularnie z stopnia pułkownika. Od 20 lipca do 5 września 1920 roku służył jako dowódca 1 pułku aeronautycznego w trakcie wojny z bolszewikami.
Od 22 sierpnia 1921 roku pełnił funkcję szefa Wydziału 3 Aeronautyki w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych, pozostając jednocześnie oficerem nadetatowym I batalionu aeronautycznego. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika, z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 i 1. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. 30 czerwca 1924 roku przeszedł w stan spoczynku z powodu trwałej niezdolności do służby wojskowej, co zostało potwierdzone podczas przeprowadzonej superrewizji.
W latach 1925-1939 był patronem Krajowych Zawodów Balonów Wolnych. W 1932 roku nadano koszarom 2 batalionu balonowego w Legionowie imię pułkownika Aleksandra Wańkowicza.
W latach 20. XX wieku mieszkał w Warszawie. W 1934 roku był zarejestrowany w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III, z przydziałem do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr I, będąc wówczas „przewidzianym do użycia w czasie wojny”.
Od stycznia 1926 roku prowadził Biuro Techniczno-Budowlane i Pomiarowe A. Wańkowicz i s-ka, a od 1929 roku – Przedsiębiorstwo Przewozowo-Autobusowe Mobile s-ka z o.o. W 1931 roku został powołany na stanowisko prezesa Komitetu Gminnego BBWR w Skolimowie oraz członka Rady BBWR powiatu warszawskiego, jednak zrezygnował z tych funkcji z powodu złego stanu zdrowia.
Po zakończeniu II wojny światowej osiedlił się w Nowej Niwce (obecnie część Puszczykowa). Zmarł 22 stycznia 1947 roku w szpitalu w Puszczykowie, a jego pogrzeb odbył się 26 stycznia 1947 roku na cmentarzu w Mosinie.
Był żonaty z Barbarą Heleną z Czaplickich (1890–1975) i wychowywał syna swojej żony z pierwszego małżeństwa – Zygmunta Dylewskiego.
Ordery i odznaczenia
polskie:
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5020
- Krzyż Walecznych
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
rosyjskie:
- Order Świętej Anny II i III klasy
- Order Świętego Włodzimierza IV klasy
- Order Świętego Stanisława z mieczami II i III klasy
francuskie:
- Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej
rumuńskie:
- Order Korony Rumunii
- Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii
Awanse
podporucznik – VII 1902
porucznik – X 1904
sztabskapitan (podkapitan) – X 1908
kapitan – X 1912
podpułkownik – VIII 1917
pułkownik – V 1922 – ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
Tomasz Matuszak. Sprawozdanie płk. pil. bal. Aleksandra Wańkowicza z użycia 1 Pułku Aeronautycznego w wojnie 1920 roku. „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej”. 25, 2002. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe. ISSN 0137-5547.
Zygmunt Kozak, Zbigniew Moszumański. Płk pil. Aleksander Wańkowicz (1881–1947). „Aeroplan”. nr 2, 2006. Warszawa: Agencja Lotnicza ALTAIR Sp. z o.o.. ISSN 1232-8839. brak numeru strony
Mariusz Niestrawski: Aleksander Wańkowicz. infolotnicze.pl. [dostęp 2016-06-07].
Jacek Szczepański, VI Krajowe Zawody Balonów Wolnych o Puchar im. płk. A. Wańkowicza. Legionowo, 25 września 1933 r.
