Aleksander VIII (łac. Alexander VIII, właściwie Pietro Vito Ottoboni; urodził się 22 kwietnia 1610 roku w Wenecji, zmarł 1 lutego 1691 roku w Rzymie) był włoskim duchownym katolickim, 241. papieżem, sprawującym urząd od 6 października 1689 roku do 1 lutego 1691 roku.
Życiorys
Wczesne życie
Marco Ottoboni, jego ojciec, pełnił funkcję kanclerza Republiki Weneckiej, a jego matką była Vittoria Tornielli. Aleksander studiował na Uniwersytecie w Padwie, gdzie w 1627 roku uzyskał doktorat z zakresu utroque iure. W czasie pontyfikatu Urbana VIII przybył do Rzymu, gdzie rozpoczął karierę w Kurii Rzymskiej. Zajmował różne stanowiska, w tym gubernatora miast Terni, Rieti, Città di Castello i Spoleto, referendarza Trybunału Sygnatury Apostolskiej oraz audytora trybunału Roty Rzymskiej.
Kardynał
19 lutego 1652 roku został mianowany kardynałem przez Innocentego X, otrzymując tytuł prezbitera S. Salvatore in Lauro. W grudniu 1654 roku został biskupem Brescii, jednak w czerwcu 1664 roku zrezygnował z tego stanowiska. Po powrocie do Rzymu współpracował z kolejnymi papieżami, Klemensem IX i Innocentym XI. Był członkiem wielu kongregacji kurialnych, w tym:
- Kongregacji ds. Ceremoniału
- Kongregacji Konsystorialnej
- Kongregacji ds. Soboru Trydenckiego
- Kongregacji ds. Biskupów i Zakonników
- Kongregacji ds. Egzaminowania Biskupów
- Trybunału Apostolskiej Sygnatury Łaski
- Kongregacji Indeksu
- Kongregacji Świętego Oficjum Inkwizycji
- Kongregacji ds. Wizytacji Apostolskich
- Kongregacji ds. Legacji Awiniońskiej (tylko za pontyfikatu Klemensa IX 1667-69)
- Kongregacji ds. Odpustów i Świętych Relikwii
- Kongregacji ds. Stanu Zakonnego
- Kongregacji Rozkrzewiania Wiary
- Kongregacji ds. Rezydencji Biskupów
W latach 80. XVII wieku kardynał Ottoboni faktycznie kierował pracami Kongregacji Świętego Oficjum jako subsekretarz, ponieważ jej nominalny sekretarz, Alderano Cibo, był jednocześnie sekretarzem stanu Stolicy Apostolskiej. Otrzymał również tytuł kardynała biskupa i subdziekana Kolegium Kardynałów.
Pontyfikat
6 października 1689 roku został wybrany na następcę papieża Innocentego XI. W konklawe wzięli udział wysłannicy cesarza rzymsko-niemieckiego oraz króla Francji, jednak wybór kardynała Ottoboniego odbył się niezależnie od ich wpływów. Nowy papież, który przyjął imię Aleksandra VIII, miał już 79 lat i był uważany za człowieka światowego, co różniło go od ascetycznego stylu życia swojego poprzednika. 16 października 1689 roku odbyła się jego koronacja.
W trakcie krótkiego pontyfikatu przywrócił praktykę nepotyzmu. Wśród mianowanych przez niego kardynałów byli jego prasiostrzeniec Giambattista Rubini oraz stryjeczny wnuk Pietro Ottoboni. Jednocześnie zdobył popularność wśród mieszkańców Państwa Kościelnego dzięki obniżeniu podatków i cen żywności. Kontrowersje wzbudziła jednak jego decyzja o finansowaniu pomocy wojskowej dla Wenecji.
Papież sprzeciwiał się jansenizmowi, potępiając 31 tez w 1690 roku oraz wprowadzając pojęcie „grzechu filozoficznego”, który, jak twierdził, nie obrażał Boga, gdyż był popełniany bez myśli o Nim.
W sprawach międzynarodowych dążył do porozumienia z królem Francji Ludwikiem XIV, przyjmując m.in. ambasadora francuskiego, którego wcześniej odrzucił Innocenty XI. Król Francji również ustąpił, oddając eksklawy: Awinion i Hrabstwo Venaissin. Papież wyraził zgodę na nominację kardynalską biskupa de Forbin-Jansona, który wcześniej uczestniczył w antypapieskim zgromadzeniu gallikańskim. Mimo tego, nie osiągnięto pełnego porozumienia w kwestii nominacji biskupich; schorowany papież, pół roku przed swoją śmiercią, podpisał bullę Inter multiplices, w której potępił artykuły gallikańskie z 1682 roku oraz wszelkie przejawy królewskiej aktywności przeciwko papiestwu. Działania Aleksandra w kierunku zbliżenia z Francją miały negatywny wpływ na stosunki z cesarstwem – odmowa mianowania kardynałem jakiegokolwiek nominata Leopolda I doprowadziła do odwołania ambasadora cesarskiego.
Kreował 14 kardynałów na trzech konsystorzach.
Aleksander VIII zmarł na początku lutego 1691 roku i został pochowany w bazylice św. Piotra.
Przypisy
Bibliografia
Christoph Weber: Die ältesten päpstlichen Staatshandbücher: Elenchus congregationum, tribunalium et Collegiorum urbis 1629-1714. Rzym – Fryburg Bryzgowijski – Wiedeń: Herder, 1991. ISBN 978-3451216534. Brak numerów stron w książce
Richard P. McBrien, Leksykon papieży. Pontyfikaty od Piotra Apostoła do Jana Pawła II, Warszawa 2003
Pope Alexander VIII. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-09-10]. (ang.).
Zobacz też
Beatyfikowani i kanonizowani przez Aleksandra VIII
