Aleksander Turyn (urodzony 26 grudnia 1900 roku w Warszawie, zmarły 26 sierpnia 1981 roku w Urbana) był polskim filologiem klasycznym, bizantynologiem, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego oraz członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.
Życiorys
Był synem Aarona, rzemieślnika, oraz Estery Glazer, nauczycielki gimnazjalnej. Po zakończeniu nauki w warszawskim gimnazjum, w latach 1919-1923 studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem Tadeusza Zielińskiego i Gustawa Przychockiego, u którego obronił doktorat w 1923 roku. Następnie uzupełniał swoje wykształcenie na uniwersytecie w Berlinie w latach 1923-1924. Pracował jako starszy asystent w I Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego, a po habilitacji w 1929 roku został docentem. W 1935 roku awansował na profesora nadzwyczajnego, obejmując II Katedrę Filologii Klasycznej po przejściu na emeryturę Tadeusza Zielińskiego.
25 października 1930 roku Prezydent RP mianował go podporucznikiem w rezerwie, przyznając mu starszeństwo z 1 stycznia 1930 roku oraz 62. lokatę w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych przydzielił go do 1 Pułku Artylerii Najcięższej w Warszawie.
Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Rzymu, a następnie do Aten, gdzie prowadził badania naukowe. W 1941 roku osiedlił się w Stanach Zjednoczonych. Wykładał historię literatury greckiej oraz język grecki na University of Michigan w Ann Arbor w latach 1941-1942, a następnie kierował Katedrą Filologii Klasycznej w New School for Social Research w Nowym Jorku w latach 1942-1945. Od 1945 roku był profesorem na Uniwersytecie Illinois w Urbana, z którego przeszedł na emeryturę w 1969 roku. W 1959 roku został członkiem Fundacji Guggenheima i współpracował z Biblioteką Watykańską, gdzie w latach 50. i 60. prowadził intensywne badania archiwalne. W 1946 roku został powołany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności i należał również do Akademii Ateńskiej.
Zainteresowania badawcze
Jego badania naukowe koncentrowały się na historii literatury greckiej oraz metryce i prozodii greckiej. Prowadził analizy nad Iliadą Homera oraz rękopisami autorów takich jak Eurypides, Ajschylos i Sofokles. Opracował również komentarz do opisów uczuć miłosnych u Safony oraz przygotował do publikacji zachowane utwory poetyckie Pindara (Pindari Epinitia, 1944; Pindari carmina cum fragmentis, 1948).
Odznaczenia i nagrody
Aleksander Turyn został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu w Atenach w 1965 roku oraz nagrodą Fundacji Jurzykowskiego w 1978 roku. Otrzymał również grecki Krzyż Oficerski Orderu Feniksa oraz Order Zasługi Amerykańskiego Towarzystwa Filologicznego.
Wybrane publikacje
Bibliografie jego prac można znaleźć w „Roczniku Polskiej Akademii Umiejętności” (1945-1946), s. XXIV-XXV oraz w artykule K. Pawłowskiego „Bibliografia prac prof. A. Turyna” opublikowanym w „Eos” 72 (1984), z. 1, s. 17-25. Dwie księgi pamiątkowe zostały poświęcone Aleksandrowi Turynowi: „Serta Turyniana. Studies in Greek Literature and Palaeography in honor of Alexander Turyn”, red. J. L. Heller, J. K. Newman, Urbana: University of Illinois Press 1974 oraz „Studies in memory of Alexander Turyn”, red. M. Marcovich, „Illinois Classical Studies” 7 (1982) (dostępne online w formacie PDF).
Wśród jego publikacji znajdują się m.in.:
- Observationes metricae, 1921-1922, Rec. (online).
- De Aelii Aristidis codice Varsoviensi atque de Andrea Taranowski et Theodosio Zygomala, Cracoviae 1928.
- Studia Byzantina; De Meletti Pigae Patriarchae „Dialogo”, „Eos” 31 (1928), s. 505-518. Rec. Rodolphe Guilland, Revue des Études Grecques 43, 1930, S. 359, (online).
- Niektóre kwestie prozodyczne liryki greckiej, 1929.
- Charakter sztuki Sapphony, „Kwartalnik Klasyczny” 4 (1930), z. 1/2, s. 97-98.
- Pindari carmina cum fragmentis, edidit Alexander Turyn, Cracoviae: sumptibus Academiae Polonae Litterarum et Scientiarum 1948 (wyd. 2 – Oxford – Cambridge – Monachium 1952).
- The Byzantine Manuscript Tradition of the Tragedies of Euripides, Urbana: The University of Illinois Press 1957 (wyd. 2 „Studia Phililogica” 15 (1970).
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z, pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego, Wrocław: Ossolineum 1985, s. 443-444.
Michał Kozłowski, Emigracyjna twórczość Aleksandra Turyna (1900-1981), „Nowy Filomata” 18 (2014), z. 2, s. 263-271 [3].
Miroslav Marcovich, Alexander Turyn, „Gnomon” 54 (1982).
„Meander” 36 (1981), z. 10, s. 531.
Marian Plezia, Aleksander Turyn 1900-1981, „Eos” 72 (1984), z. 1, s.5-16.
Marian Plezia, Aleksander Turyn 1900-1981 [w:] W kręgu wielkich humanistów. Kultura antyczna w Uniwersytecie Warszawskim po I Wojnie Światowej, red. Iza Bieżuńska-Małowist, Warszawa 1991, s. 75-83.
The International Who’s Who, London 1978-1979, s. 1755.
Turyn Aleksander [w:] Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 11, Warszawa 1968, s. 730.
J. Vaio, Alexander Turyn [w:] Biographical Dictionary of North American Classicists, red. W. W. Briggs jr., Westport – London 1994, s. 654-656 (online).
Lidia Winniczuk, Aleksander Turyn 26 XII 1900 – 26 VIII 1981, „Meander” 37 (1982), z. 9, s. 335-350.
Linki zewnętrzne
Revue des Études Grecques 89, 1976, S. 630-631, (online).
Miroslav Marcovich, Studies in memory of Alexander Turyn (1900–1981): Part Three: Illinois Classical Studies 7.1, 1982, (online) (PDF).
Miroslav Marcovich, Studies in memory of Alexander Turyn (1900–1981): Part Four: Illinois Classical Studies 7.2, 1982, (online) (PDF).
Alexander Turyn, 80, scholar. The New York Times, August 31, 1981.
treccani.it: Turyn, Alexander
University of Illinois Archives: Alexander Turyn Papers, 1940–77
John Simon Guggenheim Memorial Foundation: [4]
Alexander Turyn Regesta Imperii
prof. Alexander Turyn na niemieckiej liście „Sonderfahndungsbuch Polen” [str. 168]
