Hrabia Aleksander Piotrowicz Tormasow, ros. Александр Петрович Тормасов (1752–1819) – generał kawalerii w armii rosyjskiej.
Życiorys
W wieku 10 lat rozpoczął swoją drogę jako paz i do 1773 roku spędzał czas na dworze cara Piotra III. Swoją karierę wojskową zapoczątkował jako porucznik w pułku piechoty stacjonującym w Wiatce (102 Wiacki Pułk Piechoty). W 1774 roku awansował na majora, a w 1777 roku na podpułkownika, obejmując dowództwo nowo utworzonego batalionu jegrów fińskich. W 1784 roku otrzymał stopień pułkownika oraz dowództwo aleksandryjskiego pułku lekkokonnego. W 1788 roku wziął udział w szturmie Oczakowa. W 1791 roku awansował na generała majora i objął dowództwo brygady. Uczestniczył w bitwie pod Izmaiłem pod dowództwem Kutuzowa. Za swoje zasługi w tej wojnie został odznaczony Orderem Św. Jerzego trzeciej klasy.
W 1793 roku król Stanisław August Poniatowski uhonorował go Orderem Orła Białego, a w tym samym roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława.
Następnie wziął udział w tłumieniu insurekcji kościuszkowskiej. Pomimo porażki pod Racławicami, Suworow powierzył mu dowództwo jednej z kolumn szturmujących Pragę. W bitwie pod Maciejowicami dowodził lewym skrzydłem wojsk rosyjskich. Po zakończeniu powstania Katarzyna II nagrodziła Tormasowa Orderem św. Włodzimierza II klasy.
W 1795 roku został mianowany gubernatorem Wilna. 6 lutego 1798 roku awansował na generała lejtnanta. W 1799 roku został zwolniony z armii przez cara Pawła I, ale po roku powrócił do służby. 6 grudnia 1800 roku objął stanowisko szefa pułku kirasjerów lejbgwardii. Z okazji wstąpienia na tron Aleksandra I został mianowany generałem kawalerii i wyznaczony na szefa kawaleryjskiej inspekcji dniestrowskiej, a od 8 lutego 1802 roku inspekcji inflanckiej. Od 26 stycznia 1803 roku pełnił obowiązki wojskowego gubernatora Kijowa.
W 1804 roku, z powodu pogarszających się relacji z Turcją, Tormasow był zaangażowany w formowanie nowej armii nad Dniestrem. Został wtedy odznaczony Orderem św. Aleksandra Newskiego. Po podpisaniu pokoju w Tylży poprosił o dymisję, co uzasadnił złym stanem zdrowia i trudami 35-letniej służby. 11 grudnia 1807 roku car zgodził się na jego prośbę, pozostawiając mu jednak pełną pensję oraz prawo do noszenia munduru. W tym czasie służył cywilnie jako gubernator w Kijowie, a później w Rydze. W 1808 roku powrócił do służby i został mianowany głównodowodzącym wojskami rosyjskimi w Gruzji. Wykazał się tam dużymi umiejętnościami dyplomatycznymi, z powodzeniem rozgrywając różnice między narodami i plemionami kaukaskimi, co pozwoliło mu uniknąć większych konfliktów.
W 1812 roku objął dowództwo 3 Armii Zachodniej, której głównym celem było zabezpieczenie południowej Rosji przed zagrożeniem ze strony Księstwa Warszawskiego i Austrii. Już 15 lipca odniósł zwycięstwo nad saską brygadą generała Klengela pod Kobryniem. To osiągnięcie zyskało rozgłos propagandowy, a Tormasow został odznaczony Orderem Św. Jerzego II klasy.
Gdy naczelnym dowódcą armii rosyjskiej został Kutuzow, powierzył mu kierowanie reorganizacją i odbudową całych wojsk. W sztabie Kutuzowa brał udział w bitwach pod Tarutinem i Małojarosławcem, a także dowodził częścią sił rosyjskich pod Krasnem. Po śmierci Kutuzowa przejął naczelną dowodzenie, co spotkało się z oporem innych generałów, ponieważ nie miało poparcia wyraźnej decyzji cara Aleksandra I. Po porażce pod Luetzen został odwołany i mianowany członkiem Rady Państwa. W 1816 roku Tormasow otrzymał tytuł hrabiowski. Zmarł w 1819 roku w wieku 67 lat.
