Aleksander Szymański „Ali”
Aleksander Szymański, znany również jako „Ali”, urodził się 2 marca 1902 roku w Rzeczycy Ziemiańskiej, a zmarł 28 lipca 1944 roku w lasach gościeradowskich. Był aktywnym działaczem radykalnego ruchu ludowego oraz komunistycznego, pełniąc funkcję I sekretarza Lubelskiego Komitetu Obwodowego Polskiej Partii Robotniczej (PPR).
Życiorys
W 1924 roku Szymański dołączył do Niezależnej Partii Chłopskiej, a w 1925 roku został współzałożycielem oraz przewodniczącym Komitetu Wykonawczego Stowarzyszenia Akademickiej Niezależnej Młodzieży Ludowej. W toku swojej działalności wielokrotnie był aresztowany. W 1927 roku przedstawił program walki o „rząd robotniczo-chłopski” oraz reformę rolną. Był współorganizatorem oraz ideowym przewodnikiem Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”, a także założył organ prasowy tego stronnictwa – „Samopomoc Chłopska”. W 1931 roku wstąpił do Komunistycznej Partii Polski (KPP). W czerwcu tego samego roku został aresztowany i osadzony w więzieniu w Kraśniku. Pracował w Komitecie Centralnym KPP od 1933 do momentu rozwiązania partii w 1938 roku.
W październiku 1941 roku, wspólnie z Michałem Wójtowiczem oraz Stanisławem Szotem, założył Robotniczo-Chłopską Organizację Bojową (R-ChOB), która w kwietniu 1942 roku wstąpiła do PPR. Szymański stał się członkiem Komitetu Okręgowego, a później Komitetu Obwodowego PPR, stając się jednym z czołowych działaczy organizacji na Lubelszczyźnie. Był zwolennikiem współpracy z Batalionami Chłopskimi oraz Armią Krajową.
W czerwcu 1944 roku, po śmierci Kazimierza Wyrwasa, objął stanowisko I sekretarza Obwodu Lubelskiego PPR. 28 lipca 1944 roku zginął w walce z Niemcami (lub został zamordowany przez nieznanych sprawców) w rejonie lasów gościeradowskich, razem z innym partyzantem, Czesławem Drągiem. Po ośmiu dniach poszukiwań ich ciała zostały odnalezione w stanie rozkładu, z połamanymi kończynami i zmasakrowanymi twarzami, ukryte pod liśćmi i gałęziami w zaroślach. Na miejsce przybyli bracia „Alego”: Marceli i Wacław oraz bliski przyjaciel Stanisław Siewierski z Trzydnika Małego. Odkryli, że ciała były pozbawione odzieży. Marceli z trudem rozpoznał brata po przestrzelonym palcu oraz fotografii córki Oli, którą zawsze nosił przy sobie. Ciała zamordowanych zostały przewiezione z lasu Klementowizna na cmentarz w Rzeczycy, gdzie przeprowadzono dokładne oględziny. Stwierdzono liczne ślady uderzeń na ciałach oraz złamania rąk i nóg. Ciała Czesława Drąga były w jeszcze gorszym stanie, co sugerowało, że bronił on Szymańskiego i stawiał opór mordercom. Przez lata pojawiały się różne teorie dotyczące tego morderstwa. Najbardziej wiarygodna wydaje się być relacja byłego granatowego policjanta Szczepanika, który stwierdził, że Aleksander Szymański i jego towarzysze zostali napotkani i zamordowani w lesie przez nieznanych sprawców.
Generał Wacław Czyżewski, wraz z innymi przedstawicielami środowiska kombatanckiego Armii Ludowej, złożył wniosek do warszawskiej prokuratury o zbadanie sprawy śmierci Aleksandra Szymańskiego. Prokuratura Generalna potwierdziła, że istnieją poszlaki wskazujące na zabójstwo zarówno Szymańskiego, jak i Czesława Drąga. Jednak granatowy policjant Szczepanik, będący wówczas w domu starców w pobliżu Urzędowa, ze względu na stan zdrowia nie mógł zostać aresztowany ani postawiony przed sądem.
Szymański był patronem szkoły w Rzeczycy, która została wybudowana w 1968 roku.
Odznaczenia
Order Krzyża Grunwaldu II klasy – 29 maja 1946 (pośmiertnie)
Awanse
podpułkownik – 2 listopada 1944 (pośmiertnie)
Przypisy
Bibliografia
- Mała Encyklopedia Wojskowa, t. III, Warszawa 1971.
- Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
- Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971.
- Praca zbiorowa: Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989.
