Aleksander Henryk Szychowski (25 września 1890 w Piotrkowie – 25 maja 1970 w Szczecinie) był inżynierem, oficerem saperów w Armii Imperium Rosyjskiego oraz generałem brygady Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się 25 września 1890 roku w Piotrkowie, ówczesnej stolicy guberni piotrkowskiej, w rodzinie Konstantego (1857–1918), pułkownika lekarza oraz sekretarza Warszawskiej Izby Skarbowej Grodzkiej, oraz Aliny Marii Izabeli z Zengtellerów (1861–1937).
W 1909 roku ukończył średnią szkołę w Brześciu, a następnie rozpoczął studia na Akademii Lekarskiej w Petersburgu. Został jednak podejrzany o działalność niepodległościową, co skutkowało przesłuchaniem przez policję oraz powołaniem do służby wojskowej. W latach 1910–1912 był słuchaczem Wojskowej Akademii Inżynieryjnej, a od sierpnia 1912 roku pełnił funkcję oficera saperów. Początkowo służył w 3 batalionie kolejowym, a później do grudnia 1917 roku w grenadierskim batalionie saperów, gdzie był dowódcą kompanii i adiutantem batalionu. Brał udział w I wojnie światowej na froncie niemieckim, gdzie za swoje zasługi wojenne został odznaczony sześcioma orderami bojowymi. W latach 1917–1918 służył w I Korpusie Polskim w Rosji, w stopniu kapitana, w Legii Oficerskiej pod dowództwem płk. Konarzewskiego, a następnie w 3 pułku strzelców jako dowódca kompanii. W składzie tego pułku walczył z bolszewikami, za co otrzymał Krzyż Walecznych. W lipcu 1918 roku wrócił do kraju z pułkiem (25 oficerów i 600 żołnierzy) pierwszym transportem i podjął pracę w Zarządzie miasta stołecznego Warszawy.
Od listopada 1918 roku był zaangażowany w organizację oddziałów Wojska Polskiego w Lublinie, które prowadził generał podporucznik Edward Śmigły-Rydz, działając pod auspicjami Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. 17 listopada 1918 roku został przydzielony do Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego „Lublin” na stanowisko szefa wyszkolenia. W styczniu 1919 roku w Naczelnym Dowództwie WP objął stanowisko szefa Sekcji Oddziału Inżynieryjnego, gdzie działał na froncie bolszewickim. 6 lutego 1919 roku został formalnie przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia porucznika z datą starszeństwa 6 sierpnia 1913 roku.
Po wojnie w 1920 roku pełnił rolę szefa saperów w Dowództwie Okręgu Generalnego oraz Dowództwie Okręgu Korpusu w Krakowie. W 1922 roku był w 2 pułku kolejowym, a w 1923 roku w Oddziale IV Sztabu Generalnego.
W okresie od 2 listopada 1923 do 15 października 1924 roku uczestniczył w Kursie Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie na stanowisko szefa Oddziału Organizacyjnego. 3 września 1926 roku objął dowództwo 7 pułku Saperów Wielkopolskich w Poznaniu. 4 grudnia 1928 roku został przeniesiony z korpusu oficerów saperów kolejowych do korpusu oficerów inżynierii i saperów, zachowując zajmowane stanowisko.
1 grudnia 1929 roku został wyznaczony na zastępcę szefa Oddziału IV Sztabu Generalnego – szefa Służby Komunikacji Wojskowej, pełniąc tę funkcję aż do września 1939 roku. 19 marca 1938 roku awansował na stopień generała brygady. Po kampanii wrześniowej został internowany w Rumunii w Băile Herculane, a od stycznia 1941 roku był w niewoli niemieckiej. Początkowo osadzony w oflagu Dorsten, od 8 lutego 1941 roku, a następnie od 18 września 1942 do 1 kwietnia 1945 roku w Dössel (obecnie dzielnica Warburga).
Po uwolnieniu udał się do Francji, a w marcu 1946 roku powrócił do Polski. Został formalnie zaliczony do kadry LWP, lecz jeszcze w 1946 roku przeszedł w stan spoczynku. Pracował w Polskich Kolejach Państwowych na Pomorzu Zachodnim jako zastępca dyrektora Dyrekcji Okręgowej PKP w Szczecinie. Po przejściu na emeryturę osiedlił się w Szczecinie, gdzie zmarł. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 205-1-1,2).
Życie prywatne
Był żonaty z Wierą Ireną z domu Ryżko (zm. 1945). Miał syna Zbigniewa (ur. 1918) oraz pasierba Mikołaja (ur. 1910).
Awanse
podporucznik – 1912
porucznik – 1915
podkapitan – 1917
porucznik – 6 lutego 1919 roku ze starszeństwem z dniem 6 sierpnia 1913 roku
kapitan – zatwierdzony 12 czerwca 1919 roku w stopniu nadanym mu przez generała Edwarda Śmigłego-Rydza w listopadzie 1918 roku
podpułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów kolejowych
pułkownik – 3 maja ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 1. lokatą w korpusie oficerów kolejowych (od 4 grudnia 1928 pułkownik ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 1,01 lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów)
generał brygady – ze starszeństwem dniem 19 marca 1939 z trzecią lokatą
Ordery i odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)
Krzyż Walecznych
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 2 sierpnia 1928, 18 lutego 1939)
Medal Niepodległości (23 grudnia 1933)
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Srebrny Medal za Długoletnią Służbę
Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)
Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)
Opinie
Był osobą niezwykle pracowitą, zdobywającą praktyczną wiedzę saperską. Z drugiej strony, nie miał dużej znajomości piechoty, a jego umysł był dosyć ograniczony. Był przydatny tam, gdzie miał do czynienia z techniką. 3 grudnia 1928 r. /-/ gen. Rydz-Śmigły.
Przypisy
Bibliografia
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
Zdzisław Barszczewski, Sylwetki Saperów, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2001, ISBN 83-11-09287-7.
Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 2 M-Ż. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001. ISBN 83-87103-81-0.
Przygotowania komunikacji wojskowej do wojny w 1939 r. Relacja gen. bryg. Aleksandra Szychowskiego, (wstęp i opracowanie: Witold Rawski i Zbigniew Wojciechowski), „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, nr 4 (209), 2005, s. 167–189.
Wojska inżynieryjno-saperskie na terenie Wielkopolski 1918–1939, Leszno-Poznań 2011, wyd. Instytut im. gen. Stefana Grota Roweckiego, ISBN 978-83-61960-10-2.
Agnieszka Jaskuła i Jerzy A. Radomski: Szydłowski Aleksander. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2014, s. 524–526. ISBN 978-83-63352-26-4.
