Aleksander Szembek
Aleksander Szembek, herbu własnego, urodził się około 1739 roku w Siemianicach, a zmarł 23 marca 1806 roku w Porębie Żegoty. Pełnił funkcję generała adiutanta królewskiego od 1773 roku, a także był łowczym ostrzeszowskim w latach 1772–1776, wojskim większym ostrzeszowskim w latach 1769–1772 oraz miecznikiem ostrzeszowskim w latach 1765–1769. Dodatkowo, był szambelanem oraz konsyliarzem ziemi wieluńskiej w czasie konfederacji barskiej w 1768 roku.
Był synem miecznika ostrzeszowskiego Józefa oraz Marianny ze Szwarcenberg-Czernych, która była córką Franciszka, kasztelana oświęcimskiego i wojnickiego.
Aleksander uczestniczył jako poseł księstw oświęcimskiego i zatorskiego w elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, która miała miejsce 6 i 7 września 1764 roku. 10 września został wybrany na deputata na Trybunał Koronny z województwa krakowskiego. Brał udział w konfederacji barskiej, a w 1769 roku związał się z partią podskarbiego wielkiego koronnego, Teodora Wessla. Wczesną wiosną 1770 roku był wmieszany w spisek marszałka sieradzkiego, Józefa Bierzyńskiego. Uczestniczył również w obronie Częstochowy od 31 grudnia 1770 roku do 15 stycznia 1771 roku. Na sejmiku deputackim województwa krakowskiego, 14 lutego 1792 roku, złożył przysięgę na Ustawę Rządową 3 Maja i został wybrany na komisarza granicznego województwa krakowskiego. W trakcie insurekcji kościuszkowskiej, na mocy rozkazu Tadeusza Kościuszki z 8 maja 1794 roku, wszedł w skład Sądu Kryminalnego w Krakowie. Na potrzeby powstania ofiarował dwa konie z zaprzęgiem do armat.
W 1782 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława, a w 1792 roku otrzymał Order Orła Białego.
W 1774 roku ożenił się z Urszulą z Wielopolskich, która żyła w latach około 1745–1803. Z tego małżeństwa miał trzech synów: Wincentego (ur. 1778), ochrzczonego jako Barnaba Wincenty Józef Ignacy, oraz Józefa Karola i Franciszka (1783–1855).
Aleksander Szembek został pochowany obok żony w klasztorze bernardynów w Alwernii. W literaturze często jest mylony z wojewodzicem inflanckim, Aleksandrem Józefem Szembekiem (1749–1803).
Bibliografia
- Michał Dziewulski, Szembek Aleksander (ok. 1739–1806), w: Polski Słownik Biograficzny, tom XLVIII/1 zeszyt 196, Warszawa–Kraków 2012, s. 29–32.
- Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku, opr. Edward Opaliński, Hanka Żerek-Kleszcz, Kórnik 1993.
- Władysław Konopczyński, Konfederacja barska, t. I, Warszawa 1991.
