Aleksander Napoleon Kazimierz Stryjeński
Aleksander Napoleon Kazimierz Stryjeński (urodzony 11 września 1803 w Białymstoku, zmarły 9 grudnia 1875 w Paryżu; niektóre źródła podają datę urodzenia jako 20 września 1804) był oficerem, inżynierem wojskowym i cywilnym oraz kartografem.
Życiorys
Pochodził z kalwińskiej rodziny szlacheckiej i został ochrzczony w zborze kalwińskim w Serejach. W 1817 roku rozpoczął naukę w Szkole Kadetów w Warszawie, a od 1820 roku kontynuował edukację w Korpusie Kadetów w Kaliszu. W latach 1823–1826 studiował w Szkole Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierów w Warszawie, gdzie po zakończeniu nauki uzyskał stopień podporucznika w 1 Pułku Strzelców Pieszych.
Był uczestnikiem powstania listopadowego. W trakcie bitwy pod Wawrem (lub, według innych źródeł, pod Grochowem) zdobył osobiście sztandar rosyjski, co zostało uhonorowane odznaczeniem orderu Virtuti Militari. Brał udział w wyprawie generała D. Chłapowskiego na Litwę, a także w bitwach pod Okuniewem i Liwem. Po klęsce powstania został na krótko internowany w Prusach, a następnie udał się na emigrację do Francji. Mieszkał w Besançon, gdzie poznał m.in. J. P. Lelewela. W 1833 roku uczestniczył w nieudanej wyprawie polskich emigrantów nad Ren, a później osiedlił się w Szwajcarii.
W latach 1837–1854 brał udział w tworzeniu pierwszej nowoczesnej, wieloczęściowej mapy Szwajcarii w skali 1:100 000. Był jednym z głównych autorów tego projektu, któremu przewodził generał Henri Dufour. W latach 1843–1851 stworzył również mapę topograficzną kantonu fryburskiego w skali 1:50 000 oraz popularną mapę szkolną tego regionu.
Po zakończeniu prac nad mapą Szwajcarii osiedlił się na stałe w Carouge koło Genewy. Na początku pracował w lokalnym biurze topograficznym, a następnie projektował linie kolejowe Genewa – Versoix oraz Lozanna – Thörishaus. W 1858 roku, z rekomendacji Dufour’a, objął stanowisko inżyniera kantonu genewskiego.
W 1838 roku ożenił się z Pauliną de Lestocq, z którą miał trzech synów i trzy córki. Jednym z jego synów był Tadeusz Stryjeński, który zyskał renomę jako architekt.
Po swojej śmierci został pochowany na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.
Przypisy
Bibliografia
- Orłowski, Bolesław (red): Słownik polskich pionierów techniki, Katowice 1984.
- Orłowski, Bolesław: Dwusetna rocznica urodzin Aleksandra Stryjeńskiego (1804-1875), współtwórcy pierwszej nowoczesnej mapy Szwajcarii, w: „Przegląd Geodezyjny”, 2004 nr 9 s. 22–23.
- Orłowski, Bolesław: Współtwórca nowoczesnej Szwajcarii, w: „Przegląd Techniczny” 2004 nr 23, s. 28–29.
- Zieliński, Jan: Nasza Szwajcaria. Przewodnik śladami Polaków, Warszawa 1999.
