Aleksander Stefanowicz (ur. 7 grudnia?/20 grudnia 1900 w Polewiczach koło Borysowa, zm. 2 marca 1985 w Toronto) był uczestnikiem zarówno wojny polsko-bolszewickiej, jak i II wojny światowej. Służył jako oficer saperów, piechoty oraz broni pancernych w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej oraz w Polskich Siłach Zbrojnych. W 1964 roku został mianowany na pułkownika broni pancernych przez władze emigracyjne.
Życiorys
W sierpniu 1919 roku wstąpił do wojska jako ochotnik, z przydziałem do pułku jazdy tatarskiej. Walczył na froncie sowieckim, a następnie ukończył Szkołę Podchorążych Inżynierii i Saperów. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem od 1 marca 1921 roku oraz 113. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów, a jego oddziałem macierzystym był 4 pułk saperów w Sandomierzu. 18 maja 1923 roku Prezydent RP zatwierdził zmianę starszeństwa w stopniu podporucznika na 1 listopada 1920 roku oraz awansował go na porucznika z tego samego dnia, przyznając mu 27. lokatę w korpusie oficerów inżynierii i saperów.
Następnie przeniesiono go do korpusu oficerów piechoty. Ukończył kurs dla oficerów broni pancernej w Łodzi i trafił do 1 pułku czołgów. Odbył również kurs oficerów technicznych w Szkole Czołgów w Wersalu. W latach 1925–1931 pracował jako instruktor w Centralnej Szkole Czołgów i Samochodów. Z dniem 1 lipca 1932 roku został powołany ze stanu nieczynnego i przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie. Od 1934 roku służył w Oddziale II Sztabu Generalnego. 27 czerwca 1935 roku awansował na kapitana z dniem 1 stycznia 1935 roku, zajmując 52. lokatę w korpusie oficerów piechoty. Od marca 1937 roku do czerwca 1939 roku pełnił funkcję pomocnika attaché wojskowego przy Poselstwie Polskim w Lizbonie, gdzie analizował działania wojsk pancernych w trakcie hiszpańskiej wojny domowej.
Po powrocie do Polski przygotowywał się do wyjazdu do ZSRR na placówkę wywiadowczą, ale te plany pokrzyżował wybuch wojny. 18 września przekroczył granicę z Rumunią z innymi oficerami II Oddziału Sztabu Naczelnego Wodza. Następnie dotarł do Francji, gdzie został przydzielony do 10 Brygady Kawalerii Pancernej, a także został adiutantem generała Stanisława Maczka. Po upadku Francji przedostał się przez Hiszpanię do Wielkiej Brytanii.
Od września 1941 roku był w dowództwie 16 Brygady Pancernej. W czerwcu 1942 roku objął stanowisko zastępcy dowódcy 66 batalionu czołgów, który wkrótce przekształcono w 1 pułk pancerny. 1 stycznia 1943 roku awansował na majora. 5 listopada objął dowództwo 1 pułku pancernego. Pułk, będący częścią 1 Dywizji Pancernej, został wysłany na front w Normandii pod koniec lipca 1944 roku. 9 sierpnia Stefanowicz poprowadził szarżę na wzgórze 111 (w rejonie wsi Estrées-la-Campagne), za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari (nr 10348). 18 sierpnia generał Maczek wyznaczył go na dowódcę grupy bojowej uczestniczącej w zaciętej bitwie o Maczugę. 7 września awansował na podpułkownika. Następnie dowodził swoim pułkiem w Belgii, Holandii oraz północnych Niemczech. Po zakończeniu wojny kierował pułkiem w ramach okupacji Niemiec. W maju 1947 roku wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. 10 czerwca 1947 roku, po rozwiązaniu pułku, objął dowództwo 510 oddziału PKPR.
W lutym 1949 roku opuścił PKPR i osiedlił się w Kanadzie, gdzie zamieszkał w Toronto i pracował w domu towarowym. Na mocy decyzji Naczelnego Wodza Władysława Andersa, 1 stycznia 1964 roku został awansowany na pułkownika. W latach 70. publikował artykuły dotyczące walk 1 Dywizji Pancernej w „Przeglądzie Kawalerii i Broni Pancernej”, wydawanym w Londynie. Zmarł 3 marca 1985 roku. Był kawalerem i nie miał potomstwa. Jego urna z prochami została wrzucona do Oceanu Atlantyckiego koło Halifaksu.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 10348
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Medal Wojska
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
- Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja)
- Distinguished Service Order (Wielka Brytania)
- Order Korony IV kl. (Belgia)
- Krzyż Wojenny 1940–1945 (Belgia)
Przypisy
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Kronika 510 Oddziału PKPR, sygn. C.850. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1947. [dostęp 2017-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-04)].
- Polski Słownik Biograficzny, Tom XLIII. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, 2004-2005, s. 197-198. ISBN 83-86301-01-5.
