Aleksander Stanisław Bełżecki
Aleksander Stanisław Bełżecki z Cieszanowa, herbu Jastrzębiec (zm. 1677), był kasztelanem sanockim od 1658 roku oraz wojewodą podolskim w latach 1657–1676. Pełnił także funkcje starosty wyszogrodzkiego oraz bełskiego w latach 1636-1677, a także starosty szydłowieckiego. Był generałem ziem podolskich i posłem aż do swojej śmierci w 1677 roku.
Był najstarszym synem Jana Bełżeckiego (zm. 1642), który pełnił funkcję kasztelana halickiego oraz marszałka trybunału koronnego. Aleksander ożenił się najpierw z Zofią Bałówną, która przyniosła mu w posagu klucz do Cisnej, a następnie z Eleonorą Stanisławską (według Kazimierza Piwarskiego była ona jego pierwszą żoną). Z Eleonorą miał pięcioro dzieci, w tym syna Adama Antoniego Bełżeckiego (ur. 1663 w Bełżycach k. Lublina, zm. 1719), który został kasztelanem przemyskim i bełskim (1710). Wśród jego dzieci była także Katarzyna Korniakt-Fredro (żona Karola Franciszka Korniakta, a później Stanisława Antoniego Fredry), Aleksandra Joanna Ossolińska (żona Jerzego Ossolińskiego) oraz Teodora Warszycka-Kazanowska (żona Stanisława Warszyckiego – kasztelana krakowskiego oraz nieznanego z imienia Kazanowskiego), a także córka, której imię nie jest znane, która została zakonnicą.
Aleksander Stanisław Bełżecki był właścicielem zamku w Cieszanowie, który w 1648 roku był oblegany przez wojska Bohdana Chmielnickiego. Po zniszczeniach, jakie miasto poniosło w 1649 roku z rąk wojsk Chmielnickiego, Bełżecki nakazał, aby każdy mieszkaniec, zarówno chrześcijanin, jak i Żyd, posiadał dobry muszkiet, dwa funty prochu oraz kopę kul. W 1670 roku przyznał Żydom równe prawa z chrześcijanami. Oprócz tego bronił miasta przed najazdem Szwedów w 1655 roku oraz podczas ostatniego najazdu tatarskiego w 1672 roku, kiedy to miasto również zostało spalone.
Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy. W 1669 roku był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego z województwa podolskiego. W 1671 roku, gdy przez Cieszanów przechodziły wojska koronne pod dowództwem króla, zmierzające po bitwie pod Beresteczkiem do Czorsztyna, gdzie obwarował się Kostka Napierski, król Jan Kazimierz był goszczony przez Bełżeckiego. W 1672 roku wojska hetmana Jana Sobieskiego rozbiły zagon tatarski pod Cieszanowem, a lokalna ludność chętnie w tym pomagała. W tym samym roku Bełżecki był deputatem województwa bełskiego na Trybunał Główny Koronny.
W Cieszanowie istniał cech kuśnierzy i szewców, a Aleksander Stanisław Bełżecki potwierdził ich przywileje cechowe w 1672 roku, doceniając ich postawę w czasie oblężenia. W 1674 roku sprowadził do Cieszanowa dominikanów, którzy z jego inicjatywy wybudowali drewniany kościół. Ufundował także budowę nowego klasztoru dla nich.
Po śmierci został pochowany w kościele Jezuitów we Lwowie.
Przypisy
Bibliografia
- Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 1. Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1899, s. 158–159.
- Kazimierz Piwarski: Bełżecki Aleksander Stanisław (†1677). W: Polski Słownik Biograficzny. T. I: Abakanowicz Abdank Bruno – Beynart Wojciech. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 413–414. Reprint. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03484-0.
