Aleksander Sołtan (urodzony 31 lipca 1903 w Chersoniu, zmarł w 1994 w Warszawie) był polskim malarzem, grafikiem oraz nauczycielem.
Życiorys
Wywodził się ze starej rodziny szlacheckiej, która mieszkała na Kresach. Jego rodzicami byli Narcyz oraz Anna z d. Orbińska. Miał starszego brata.
W okresie od 1927 do 1936 roku studiował w warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych (od 1932 roku ASP). Jego nauczycielami byli Władysław Skoczylas i Leon Wyczółkowski w zakresie grafiki oraz Tadeusz Pruszkowski w malarstwie. Dyplom uzyskał w 1937 roku w pracowni prof. Pruszkowskiego. W 1936 roku dołączył do stowarzyszenia plastyków „Grupa Czwarta”. Był także członkiem grupy grafików „Czerń i Biel”, która działała między 1935 a 1939 rokiem. Dodatkowo, należał do Bloku Zawodowych Artystów Plastyków.
W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, gdzie brał udział w powstaniu na Żoliborzu. Jego grafiki ocalały podczas zniszczenia stolicy, ponieważ przed opuszczeniem miasta po kapitulacji powstania ukrył je pod pryzmą węgla w piwnicy swojego domu przy ul. Krasińskiego.
Przed i po II wojnie światowej pracował jako nauczyciel oraz dyrektor (w latach 1937–1939 oraz 1947–1949) warszawskiej Szkoły Przemysłu Graficznego, która później przekształciła się w Państwowe Gimnazjum Graficzne i Liceum Fotograficzne. W latach 1947–1949 pełnił także funkcję kierownika graficznego w wydawnictwie „Wiedza” oraz redaktora pisma „Poligrafika”.
Tworzył głównie w technice litografii, zajmował się również grafiką użytkową, projektując plastyczne opracowania książek, etykiety i opakowania. Nie unikał także malarstwa pejzażowego oraz portretowego. Namalował m.in. wizerunki Ignacego Paderewskiego, Cypriana Kamila Norwida, Adama Mickiewicza oraz Ludwiga van Beethovena. Brał udział w licznych wystawach zbiorowych, takich jak „Ogólnopolska Wystawa Plastyki” (Warszawa 1950 i 1952) oraz Biennale Grafiki Polskiej (Kraków 1960–1964). Miał także kilka wystaw indywidualnych, w tym w 1979 roku retrospektywę grafiki w CBWA Zachęta w Warszawie. Już przed wojną prezentował swoje prace za granicą, w takich miastach jak Genewa, Rapperswil, Londyn i Berlin (Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury). Jego dzieła znajdują się w zbiorach takich instytucji jak Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, muzea warszawskie – Narodowe i Muzeum Warszawy, a także Muzeum im. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Narodowe w Szczecinie oraz Muzeum Północno-Mazowieckie w Łomży.
Życie prywatne
Był mężem Heleny z d. Kozłowskiej, malarki, którą poślubił 4 lipca 1933 roku. Poznali się w czasie studiów w SSP.
Twórczość
Malarstwo
- Martwa natura z kwiatami w wazonie
- Zima w Tatrach, 1952
- Górska chata zimą, 1952
Grafika
- Teka Kapliczki dawnej Polski, 1937
- Teka myśliwska, 1938
- Liski
- Szklarska Poręba, lata 30.
- Jastarnia, lata 30.
- Cykl Walcząca Warszawa, 1940–1948
- Rynek Starego Miasta w Warszawie
- Kolumna Zygmunta
- Barbakan warszawski
- Kanonia na warszawskiej Starówce
- Kruszwica – kolegiata
- Teka tatrzańska, 1950
- Regaty, 1953
- Pomnik Jana III Sobieskiego, 1959
- Ballada, 1959
- Ruiny w parku, 1960
- Plac Konstytucji – Warszawa, 1962
- Poznań – Ratusz, 1962
- Krokusy
- Cykl Akwarium, 1965–1967
- Kamieniczki przy schodkach, 1966
- Cykl Koronki, 1968
- Wisła, 1972
- Pałac na Wodzie – Łazienki, 1974
Opracowania graficzne książek
- Księga dżungli (okładka), autor: Rudyard Kipling, wyd. Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza”, 1947
Nagrody i wyróżnienia
- Medal Srebrny na Salonie Jubileuszowym Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, 1935
- III nagroda na Wystawie „Plastycy w walce o pokój”, 1950
- Wyróżnienie na Wystawie Grafiki Marynistycznej
Przypisy
Bibliografia
- Stanisław Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Polona
- Aleksander Sołtan, AgraArt
- Aleksander Sołtan (ur. 1903), Genealogia Polaków
