Aleksander Wincenty Jan Skarbek, hrabia herbu Abdank, urodził się 18 stycznia 1874 roku, a zmarł 31 maja 1922 roku we Lwowie. Był doktorem, politykiem związanym z endecją, członkiem Ligi Narodowej, a także posłem na Sejm Krajowy Galicji w latach 1906–1918 oraz w austriackiej Radzie Państwa w latach 1909–1918. W 1914 roku pełnił funkcję kierownika Departamentu Wojskowego sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego.
Życiorys
Wkrótce przed wybuchem I wojny światowej, podczas zjazdu Rady Głównej Ligi Narodowej w maju 1914 roku w Wiedniu, opowiadał się za poparciem Rosji w przypadku konfliktu zbrojnego. W obliczu postępów armii rosyjskiej, na początku sierpnia 1914 roku, zorganizował ewakuację Legionu Wschodniego, utworzonego we Lwowie pod auspicjami Naczelnego Komitetu Narodowego. Wraz z żoną Felicją byli aktywnymi członkami Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka. 6 września 1914 roku w Sanoku sprzeciwił się objęciu dowództwa nad legionem przez kapitana Dionizego Jasienickiego. Jako przedstawiciel narodowej demokracji, w 1914 roku był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego. Od tego samego roku działał w Centralnym Komitecie Narodowym, a w latach 1918–1919 był członkiem CKN, NCN oraz Polskiej Komisji Likwidacyjnej. W 1918 roku w Krakowie przejął władzę od zaborców, jednak po zablokowaniu jego działań wyjechał do Przemyśla. 1 listopada 1918 roku zatrzymał się w Jarosławiu, gdzie jako członek Państwowej Komisji Likwidacyjnej odebrał od PON przysięgę na wierność rządowi oraz nadał jej mandat do sprawowania władzy w mieście.
Podczas wojny polsko-ukraińskiej był zwolennikiem obrony Lwowa i organizatorem pomocy dla tego miasta. W 1918 roku, w czasie walk o Przemyśl, przybył do miasta z delegacją Polskiej Komisji Likwidacyjnej, w skład której wchodzili hr. Zygmunt Lasocki oraz poseł Grzędzielewski. Nie mogąc dotrzeć do Lwowa, zatrzymali się w Przemyślu. 17 listopada 1918 roku podpułkownik Tokarzewski otrzymał od gen. Roji z Krakowa rozkaz, w którym między innymi zaznaczono, że hrabia Skarbek jest przedstawicielem Komisji Likwidacyjnej oraz że jego dalsze angażowanie się w sprawy wojskowe może prowadzić do chaosu. Rozkaz ten jednak nie został wykonany przez Tokarzewskiego. Skarbek, mając formalne stanowisko kierownika spraw wojskowych w Komisji Likwidacyjnej, na własną rękę wydawał telegraficzne rozkazy do Komend Powiatowych, aby przysyłać wszystkie dostępne siły do Przemyśla. Dzięki jego działaniom udało się sformować pierwszą grupę odsieczy, która dotarła do Lwowa 20 listopada. Odsiecz ta, w której skład wchodził pociąg pancerny, 140 oficerów, 1228 żołnierzy, 8 armat, 79 wozów oraz 507 koni, w dużej mierze składała się z ochotników, w tym uczniów ze szkół od Przemyśla po Żywiec oraz byłych wojskowych austriackich, jak Legia oficerska z Krakowa. Pomimo braku zaangażowania w działania militarne, hr. Skarbek odegrał kluczową rolę polityczną we Lwowie, zostając członkiem Tymczasowego Komitetu Rządzącego, powołanego 23 listopada 1918 roku.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej był przedstawicielem Związku Ludowo-Narodowego w Radzie Obrony Państwa, zastępując Romana Dmowskiego w okresie od 20 lipca do 1 października 1920 roku.
W latach 1919–1921 był posłem na Sejm Ustawodawczy RP. Był współfundatorem Teatru we Lwowie, a w 1920 roku założył tam biuro Orbis Travel.
Zmarł 3 czerwca 1922 roku i został pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa, w pobliżu bohaterów pól Zadwórzańskich.
Życie prywatne
Jego ojcem był Henryk Stanisław Leon Skarbek (1839–1904), ziemianin i kurator dziedziczny Fundacji Skarbkowskiej, matką zaś Aleksandra Okęcka. Dziadkiem Aleksandra był Fryderyk Florian Skarbek (1792–1866), ekonomista, historyk, powieściopisarz oraz działacz społeczny. Jego żoną została Felicja Maria Fredro (Skarbkowa) (1872–1963), wdowa po Andrzeju Maksymilianie Fredrze (1859–1898), literacie, a córką Aleksandra Eligiusza Szczepańskiego, również działaczką społeczną. Pobrali się 30 maja 1901 roku.
Przypisy
Bibliografia
Elżbieta Orman, Skarbek Aleksander Wincenty Jan (1874-1922), Polski Słownik Biograficzny, t. 38, Warszawa-Kraków 1997–1998 s. 1–7, wersja elektroniczna iPSB
Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1992, s. 780
Daria i Tomasz Nałęcz, Józef Piłsudski – legendy i fakty. Warszawa
