Aleksander Sculteti (urodzony około 1485 roku w Tczewie lub Gdańsku, zmarły w 1564 roku w Rzymie) – był kanonikiem oraz kanclerzem kapituły warmińskiej, uznawanym za ateistę i oskarżonym o herezję, a także historykiem i kartografem.
Życiorys
Sculteti rozpoczął swoją edukację w szkole parafialnej w Tczewie, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum we Włocławku. Studiował prawo i teologię na Akademii Krakowskiej. Po przyjęciu święceń kapłańskich, kontynuował naukę w Bolonii i Rzymie, gdzie uzyskał tytuł doktora praw oraz pełnił różnorodne funkcje w kurii papieskiej.
Od 1515 roku był kanonikiem kapituły warmińskiej w Fromborku oraz bliskim współpracownikiem Mikołaja Kopernika. W latach 1530–1539 sprawował funkcję kanclerza kapituły, sprzeciwiając się objęciu biskupstwa przez Jana Dantyszka oraz będąc przeciwnikiem Stanisława Hozjusza. Oprócz roli w kapitule warmińskiej, posiadał także kanonikaty w Dorpacie i Rewlu.
Jako uczony, zajął istotne miejsce w dziedzinie historii i geografii. Jest autorem pierwszej mapy Inflant, a wspólnie z Kopernikiem opracował kartografię Prus. Jego znaczącym dziełem jest Chronographia sive Annales omnium fere regum…, które stanowi pierwszą w historii nauki chronologię wydarzeń historycznych oraz zestawienie władców świata. Nikt przed nim nie podjął się takiego zadania.
Sculteti był zwolennikiem myśli reformacyjnych, co doprowadziło do konfliktu z inkwizycją. Uznawany za ateistę, został oskarżony o herezję przez Dantyszka, którego wsparł król Zygmunt Stary. Spędził kilka lat w więzieniu w Rzymie. Po uniewinnieniu przez sądy papieskie Pawła IV i Piusa IV, pozostał pod obserwacją inkwizycji do końca życia. Jego postać pojawia się w wielu dziełach literackich osadzonych w czasach renesansu. Ostatecznie, pozbawiony kanonii, majątku oraz wszelkich godności, został skazany na banicję i nałożono na niego klątwę. Po uwolnieniu zmienił wyznanie i jako pastor ewangelicki osiedlił się w jednym z pruskich probostw. Zmarł w 1564 roku.
Od 1 stycznia 1979 roku jest patronem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tczewie.
