Aleksander Ruchaj ps. Taczanowski
Aleksander Ruchaj, znany również jako Taczanowski, urodził się 20 lutego 1897 roku w Rudniku nad Sanem, a zmarł 23 marca 1966 roku w Edynburgu. Był pułkownikiem dyplomowanym piechoty Wojska Polskiego oraz Polskich Sił Zbrojnych. W 1964 roku został mianowany przez Prezydenta RP na uchodźstwie generałem brygady. Otrzymał Order Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Franciszka (1862–1933) i Anny z domu Wojtaś (1874–1927). Od 1907 roku mieszkał w Ostrowie, gdzie uczył się w III Gimnazjum Klasycznym w Przemyślu do 1914 roku, zdając egzamin dojrzałości. Od 1911 roku zaangażował się w skauting, a od 1912 roku był aktywnym członkiem Polowych Drużyn Sokolich, posługując się pseudonimem „Taczanowski”.
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu w 1914 roku, do Legionów Polskich, gdzie służył w VI batalionie 1 pułku piechoty I Brygady. Uczestniczył w bitwach pod Jastkowem, Sobierzycami nad Styrem, Kuklami i Kostiuchnówką. Awansował na kaprala i uczestniczył w kursie oficerskim, za co otrzymał Order Virtuti Militari. Po kryzysie przysięgowym we wrześniu 1917 roku został przydzielony do armii austriackiej i walczył na froncie włoskim w 56 pułku piechoty. W grudniu 1917 roku awansował na sierżanta, a od czerwca 1918 roku znalazł się w niewoli włoskiej. W listopadzie 1918 roku, na zakończenie wojny, wstąpił do armii polskiej w Italii i został dowódcą plutonu w Szkole Podchorążych w obozie Santa Maria Capua Veterre. Od lutego 1919 roku był żołnierzem Armii Polskiej we Francji, z którą powrócił do Polski w kwietniu 1919 roku.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, dołączył do Wojska Polskiego, gdzie pełnił funkcję dowódcy kompanii w 7 pułku piechoty Legionów. Od sierpnia 1919 do maja 1920 roku był dowódcą plutonu w Szkole Podoficerskiej w Modlinie. Mianowany podporucznikiem 7 września 1919 roku, został przydzielony do Ekspozytury Wojska Polskiego przy rządzie ukraińskim atamana Semena Petlury, gdzie służył od maja do lipca 1920 roku. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą plutonu i kompanii w II batalionie 51 pułku piechoty. Awansował na porucznika piechoty 11 sierpnia 1920 roku, z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku.
W 1923 roku służył w dowództwie 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu jako I oficer sztabu, pozostając oficerem nadetatowym 51 pułku piechoty. Awansował na kapitana piechoty ze starszeństwem od 1 lipca 1923 roku. Od 15 października 1924 roku był przydzielony z 12 DP do 51 pp.
Później pełnił funkcję oficera w 54 pułku piechoty w Tarnopolu, gdzie był dowódcą kompanii oraz II batalionu. W latach 1925–1928 był w dyspozycji komendanta kadry. Odbył staż w Oddziale II Sztabu Generalnego w Warszawie, gdzie pracował jako referent od marca 1928 do czerwca 1929 roku. Ukończył X Kurs Normalny w Wyższej Szkole Wojennej w latach 1929–1931, uzyskując tytuł oficera dyplomowanego. Od października 1931 do kwietnia 1932 roku był I oficerem sztabu 29 Dywizji Piechoty. Awansował na majora piechoty ze starszeństwem od 1 stycznia 1932 roku. Od 9 grudnia 1932 do 31 października 1936 roku pełnił funkcję szefa sztabu 26 Dywizji Piechoty. Następnie, od listopada 1936 do października 1937 roku, służył w 56 pułku piechoty, pełniąc funkcje dowódcy batalionu oraz zastępcy dowódcy. Dodatkowo był prezesem zarządu teatru i chóru. Od października 1937 do listopada 1938 roku pracował jako kierownik referatu w Oddziale II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Awansował na podpułkownika piechoty 13 maja 1938 roku. 12 listopada 1938 roku objął stanowisko zastępcy szefa Oddziału I SG (po wybuchu II wojny światowej – zastępcą szefa Oddziału I Sztabu Naczelnego Wodza). W czasie kampanii wrześniowej opuścił Polskę i przedostał się do Francji, gdzie został oficerem Wojska Polskiego. Od listopada 1939 do kwietnia 1940 roku był zastępcą Komendanta Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Les Sables d’Olonne, a od kwietnia do czerwca 1940 roku pełnił rolę kwatermistrza 4 Dywizji Piechoty. Po upadku Francji dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w Polskich Siłach Zbrojnych. Od lipca 1940 do października 1941 roku był szefem Oddziału I Dowództwa I Korpusu Polskiego, gdzie później pełnił funkcję zastępcy dowódcy oraz dowódcy batalionu ciężkich karabinów maszynowych. Od października 1941 do lutego 1943 roku był dowódcą 16 batalionu dragonów. Później służył jako szef Biura Ogólno-Organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej w Londynie od lutego 1943 do sierpnia 1944 roku. Od sierpnia 1944 do kwietnia 1946 roku pracował jako kierownik Katedry Wojska w Wyższej Szkole Lotniczej na Obczyźnie w Sommerset w Anglii. Został awansowany na pułkownika 27 maja 1945 roku. Od kwietnia do września 1946 roku służył w Centralnej Komisji Regulaminowej. Po demobilizacji osiedlił się w Edynburgu w Szkocji. 15 sierpnia 1964 roku został mianowany przez Prezydenta RP na uchodźstwie do stopnia generała brygady.
Aktywnie angażował się w życie społeczne w Edynburgu. Zmarł 23 marca 1966 roku w Edynburgu i został pochowany na cmentarzu Streatham Park w Londynie. Jego żoną była Aniela z domu Schmidt (1907–1985), a ich córkami były Anna, Alina, Aldona oraz Aleksandra.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7156 – 17 maja 1922
- Krzyż Niepodległości (13 kwietnia 1931)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1960)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (28 maja 1938)
- Krzyż Kawalerski Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)
- Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)
Przypisy
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jerzy Adam Radomski: Aleksander Ruchaj. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-04-06].
