Aleksander Romeyko
Aleksander Romeyko, po rosyjsku Александр Станиславович Ромейко, urodził się 2 kwietnia 1898 roku w Rydze, a zmarł 3 grudnia 1965 roku w Moskwie. Był generałem majorem lotnictwa Armii Radzieckiej oraz generałem brygady Wojska Polskiego (ludowego).
Życiorys
Aleksander Romeyko, noszący herb Ślepowron, był synem Stanisława i Michaliny. W Rydze uczęszczał do szkoły powszechnej i średniej. Od maja 1913 roku pracował jako biuralista w fabryce, a od 1915 roku był księgowym.
W maju 1916 roku został powołany do armii Imperium Rosyjskiego, gdzie służył w Izmajłowskim pułku strzelców w Piotrogrodzie. Po rewolucji lutowej, od marca do października 1917 roku, pełnił funkcję sekretarza komitetu żołnierskiego tego pułku. Uczestniczył w piotrogrodzkim powstaniu zbrojnym, w trakcie którego pułk przeszedł na stronę bolszewików. Od grudnia 1917 roku był członkiem Czerwonej Gwardii, a następnie zastępcą dowódcy grupy żołnierzy, później pułku. Od 24 lutego 1918 roku do czerwca 1919 roku dowodził oddziałem ciężkich karabinów maszynowych, który walczył na tyłach wojsk antykomunistycznych na Ukrainie, a następnie szwadronem zwiadowców w 289 pułku strzelców. Pełnił również funkcję dowódcy drużyny telegraficznej w niżyńskim konnym oddziale Armii Czerwonej, a później dowódcy kompanii. 22 grudnia 1918 roku wstąpił do Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików).
W lipcu 1919 roku rozpoczął naukę w kursach dowódczych ciężkich karabinów maszynowych w Moskwie. Po ich ukończeniu w lutym 1920 roku objął dowództwo szkolnej brygady 9 Dywizji Strzelców na Froncie Południowym i Kaukaskim. Wziął udział w walkach na Kubaniu, Kaukazie oraz Zakaukaziu przeciwko wojskom „białych” do listopada 1921 roku, dwukrotnie odnosząc rany. W 1921 roku został dowódcą oddziału ciężkich karabinów maszynowych w 73 pułku strzelców w Twierdzy Batumskiej. Od 1925 roku pełnił rolę instruktora politycznego oraz dowódcy kompanii w 6 Kaukaskim pułku strzelców.
W latach 1927–1930 studiował w Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego oraz Wojskowej Akademii Lotniczej im. N. Żukowskiego, gdzie ukończył również kurs pilotażu. Po zakończeniu studiów zajmował w Armii Czerwonej różne stanowiska, w tym szefa sztabu eskadry lotniczej (1930–1932), inspektora brygady lotniczej (1932–1933) oraz szefa sztabu brygady lotniczej (1933–1935). We wrześniu 1935 roku został szefem sztabu Wojsk Lotniczych Moskiewskiego Okręgu Wojskowego, gdzie pozostawał do wiosny 1938 roku, kiedy to został usunięty z wojska w wyniku czystek w Armii Czerwonej. Później został aresztowany i zesłany do łagru.
31 marca 1940 roku został ponownie powołany do wojska, a jego rolą stał się wykładowca taktyki w Wyższej Wojskowej Szkole Dowódców i Obserwatorów Wojsk Lotniczych. Po ataku Niemiec na ZSRR, od sierpnia 1941 roku brał udział w walkach w oddziałach lotniczych na frontach Zachodnim, Kalinińskim, Białoruskim oraz 1 Ukraińskim.
18 sierpnia 1944 roku, w stopniu pułkownika, jako Polak, został skierowany do służby w Wojsku Polskim (ludowym). Początkowo pełnił funkcję zastępcy szefa Oddziału Lotniczego 1 Armii Wojska Polskiego, który wkrótce został przekształcony w 1 Polską Dywizję Lotniczą, gdzie do 30 kwietnia 1945 roku był szefem sztabu. Uczestniczył w walkach w rejonie Warszawy, na Pomorzu, nad Odrą oraz w Brandenburgii. Po przekształceniu 1 maja 1945 roku tego związku taktycznego w 4 Pomorską Mieszaną Dywizję Lotniczą, objął jej dowództwo.
We wrześniu 1945 roku został szefem sztabu Dowództwa Lotnictwa Wojska Polskiego, a 1 stycznia 1946 roku awansował na generała brygady.
Na jego inspirację powstała seria samolotów szkolnych oraz innych typów, takich jak „Szpak”, „Żak”, „Junak” oraz „Zuch”, które zostały zaprojektowane w Lotniczych Warsztatach Doświadczalnych w Łodzi, kierowanych przez inż. Tadeusza Sołtyka.
21 marca 1947 roku został mianowany dowódcą Wojsk Lotniczych, a funkcję tę pełnił do 9 lutego 1951 roku. W 1951 roku wyjechał do ZSRR, gdzie kontynuował służbę w Armii Radzieckiej. Pod koniec lat pięćdziesiątych przeszedł na emeryturę.
Zmarł 3 grudnia 1965 roku w Moskwie, gdzie został pochowany.
Za swoje zasługi bojowe i dowódcze otrzymał wiele odznaczeń, w tym Krzyż Grunwaldu III klasy (1946), Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, Złoty (1944) i Srebrny (1944) Krzyż Zasługi, Order Lenina (1945), Order Czerwonego Sztandaru (trzykrotnie), Order Czerwonej Gwiazdy oraz Order Białego Lwa.
Życie prywatne
Od 1937 roku był żonaty z Polką, Jadwigą z domu Lasota. Miał adoptowanego syna, Edwarda.
Przypisy
Bibliografia
- H.P. Kosk, Generalicja polska, t. 2, Oficyna wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2001.
- J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. III:M-S, Toruń 2010.
